مطالبه مردم برای حفظ تاریخ کهن تهران

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی دیده بان ایران؛  احمد حکیمی پور عضو شورای شهر تهران در یادداشتی اختصاصی که در اختیار دیده بان ایران قرار داده است به تشریح اهمیت بناهای تاریخی تهران و شرایط آن پرداخته است. 

متن یادداشت احمد حکیمی پور در ذیل آمده است: 

 مفهوم فرهنگ دارای تعابیر و تعاریف متنوعی است، به گونه ای که یکپارچه کردن تمامی توضیحات فوق در یک تعریف نه ممکن است و نه مقدور.  اما نکته ای که وجود دارد، آن است که در تمامی تعاریف مرتبط با فرهنگ، به مجموعه ای از تجربیات مشترک و دستاوردهای ارزشمند یک سرزمین اشاره گردیده است و میتوان گفت که این مفهوم به چگونگی زیست افراد یک جامعه معین، آداب و رسوم و نیز تولیدات مادی آنها مربوط می گردد. به بیان دیگر، دایره شمول فرهنگ، دربرگیرندهی همه جنبه های ادبیات، هنر، اخلاق، ارزش ها، اعتقادات و.. می باشد. لزوم توجه به فرهنگ در یک جامعه از آنرو است که اگر به پویایی مطلوب نرسد، پیشرفت و توسعه در دیگر بخش ها از جمله بخش های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی میسر نخواهد شد. به عبارت دیگر با فرض عدم وجود فرهنگ، ما با فقدان مفهوم انسان به معنای واقعی و فقدان زبان مشترک برای برقراری تعاملات مواجه خواهیم شد.

اهمیت فرهنگ را می بایست از دو بعد مورد بررسی قرار داد: جنبه نخست مربوط به نقشی است که فرهنگ در هویت و فلسفه وجودی یک سرزمین دارد و در قسمت دوم میتوان به تاثیر گذاری مقوله فرهنگ بر توسعه و اعتلای جامعه اندیشید که بعد دوم فرهنگ و مبحث اثربخشی آن بر توسعه جامعه، در این نوشتار محل بحث نمی باشد. در زمینه نقش فرهنگ بر موجودیت یک جامعه میتوان گفت، بطور اساسی فرهنگ هر جامعه، هویت و موجودیت یک مکان و خصوصیات مشترک یک جامعه را تشکیل می دهد. در واقع این مفهوم، حکم شناسنامه یک شهر را دارد و در صورت فقدان پشتوانه تاریخی، فرهنگی و هویت کالبدی در فضاهای شهری، حافظه تاریخی شهر رو به فراموشی می رود و تصویری بی روح از یک مکان را به ذهن متبادر می نماید. حس تاثیر گذاری انسان بر فضا زمانی تقویت می گردد که فضاهای شهری مملو از خاطرات جمعی شهروندان باشد و همین امر زمینه ساز تقویت حس تعلق به مکان و سطح ارتباطات و تعاملات اجتماعی خواهد بود و نهایتا تقویت حس تعلق و دلبستگی به یک مکان، نقش موثری در بهره مندی و تدام حضور انسان در مکان ایفا می کند که این امر باعث افزایش حس تعهد و مسئولیت فرد به محل سکونتش می شود.  اگر بخواهیم ضرورت و اهمیت فرهنگ را دریک جمله خلاصه کنیم، میتوان گفت که پایه و اساس شکل گیری یک ملت، فرهنگ است و با فرض غفلت از بخش و جایگاه فرهنگ در یک سرزمین، شهروندان آن جامعه را نباید ملت نامید.

مطلوب ترین نماد هویت و تبلور فرهنگ یک سرزمین، حفظ و شناخت آثار باستانی و کهن آن مکان است. بناهای تاریخی نشان دهنده، راه و روش زیست انسان ها در طول قرون متمادی پیشین می باشد و امروزه پرداختن به میراث تاریخی، صرف کالبد و مجموعه ای باز مانده از گذشتگان نیست، بلکه تا بلوی تمام نمایی از آداب و رسوم و نحوه زیستن مردمان در گذشته و درک هرچه بهتر آن به منظور آموختن و الگو گرفتن از گذشتگان برای زندگی حال و آینده بشر است. اما متاسفانه آنچه که امروز در پایتخت می گذرد، ساخت و سازهای سریع شهری و غفلت مسئولین از نقش موثر بافت های تاریخی در تداوم حیات یک شهر می باشد که این روزها، تداوم این روند سبب بروز خسارت بر بافت های فرسوده دارای پیشینه تاریخی از جمله کاخ گلستان، خانه باغ رهنما و ..گردیده است.

کاخ گلستان، تنها اثر ثبت شده جهانی و بنایی به جا مانده از سلسله قاجار و برگرفته از معماری اصیل ایرانی  در طول تاریخ دویست ساله می باشد. به ندرت می توان برای چنین مکانی، با چنین سازه ای و با اشیای نفیس به جای مانده از گذشتگان، در جهان همانندی یافت. نکته مهمی که میبایست در مساله حفاظت از بناهای تاریخی مورد توجه قرار گیرد، توجه به ضوابط میراثی می باشد. قوانین اولیه  ثبت یک اثر حاکی از آن است که حریم بنا همچون بنا، واجد اهمیت می باشد اما متاسفانه حریم این بنای تاریخی، با احداث مجتمع تجاری سرای دلگشا مورد تعرض قرار گرفته است. همچنین از سوی دیگر و در طول چند ماه گذشته، مدیریت شهری، فعالیتی را برای ایجاد زیرگذر در ورودی بازار تهران آغاز کرده که در حریم کاخ گلستان واقع شده است. علی رغم آنکه گزارشات اخیر حاکی از وجود توافق میان سازمان میراث فرهنگی و شهرداری تهران میباشد اما متاسفانه تداوم عملیات عمرانی در حریم کاخ، موجب حذف منظر بصری آن و تهدیدی برای سست شدن پایه های کاخ می باشد که پیامدهای این اقدامات می تواند، خطری برای حذف این اثر از ثبت جهانی گردد.

بنای تاریخی و فرهنگی خانه رهنما در سال ٨٢ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده اما متاسفانه این بنای تاریخی با مشکلاتی از جمله، ترک خوردگی ستون های بنا که این مساله خطر زیست در بنای مذکور را به صورت روزافزون بالا برده است، همچنین خاک برداری بیش از حد مالک واقع در حریم بنا که اقدام به ساخت و ساز نموده که این عمل موجب خشک شدن قنات واقع در حیاط خانه باغ گردیده و به تبع آن، زمینه خشکیدن اش

جار تاریخی و کهن ملک را مهیا ساخته است. مساله بعدی در این مکان، خطر آب گرفتگی بنای فوق الذکر که با اندک بارشی، حجم آب جاری  را به خود جذب می نماید و می تواند خطری بزرگ برای سازه و نیز جان ساکنین محترم در آن باشد. متاسفانه بروز مسائل پیش گفته، خسارات زیادی را به این بنا تحمیل می نماید و پرسش اساسی، آن است که مجوز احداث بنا در حریم یک بنای ثبت شده ملی، بدون توجه به قوانین میراثی چگونه صادر گردیده است؟

بطور کلی لزوم حفظ و توجه به آثار و بناهای تاریخی موجب تقویت پایه های تمدن پیشینیان میگردد و این امر محملی برای تداوم و نقل تمدن کهن این مرزو بوم برای آیندگان است. محافظت و ارج نهادن به میراث فرهنگی میبایست به خواست عمومی در سطح جامعه تبدیل شود تا سبب زنده نگهداشتن اصالت بومی یک سرزمین و انتقال داشته های فرهنگی آن در طول دوران های تاریخی گردد.

احمد حکیمی پور - رئیس فراکسیون اصلاح طلبان شورای شهر تهران