هشدار سازمان محیط زیست: وضعیت یوز ایرانی بحرانی است

به گزارش سایت دیده‌بان ایران؛ ایران کشوری پهناور با تنوع زیستی غنی است، اما در دهه‌های اخیر تعدادی از گونه‌های زیستی آن دچار انقراض شده‌اند. به دنبال انقراض شیر ایرانی و ببر خزر، یوزپلنگ آسیایی گربه‌سان بزرگ بعدی بوده که با انقراض روبه‌رو شده‌است.

یوزپلنگ آسیایی که به عنوان یوزپلنگ ایرانی نیز شناخته می‌شود، زمانی از شبه قاره هند تا افغانستان، ترکمنستان و ایران تا شبه جزیره عربستان و سوریه پراکنده بوده است. آخرین گزارش مستند از یوزپلنگ در هندوستان به سال ۱۹۴۷ برمی‌گردد، از آن زمان به بعد یوزپلنگ به سرعت از سرتاسر قلمروی خود ناپدید شد؛ امروزه این‌گونه در تمام گستره آسیایی خود به جز یک جمعیت کوچک و به شدت در خطر انقراض (بین ۵۰ تا ۱۰۰ فرد) در ایران از بین رفته است.

طی یک دهه اخیر وضعیت یوز به حالت فوق بحرانی درآمده است

حسین اکبری، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار کرد: سازمان حفاظت محیط در مورد زیستگاه شمالی طی دو هفته اخیر رایزنی‌هایی با سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کرده و قرار است کمک کنند تا در اطراف توران زیستگاه‌هایی را حفاظت کنیم تا گستره پراکنش یوز در توران امن شود.

وی درباره منقرض‌شدن نسل یوزپلنگ آسیایی در زیستگاه جنوبی، افزود: نمی‌توان به‌طور قطعی عنوان کرد یوز تلف‌شده در زیستگاه جنوبی، آخرین یوزپلنگ آسیایی در منطقه جنوبی بود؛ چراکه طبیعت بسیار گسترده است و زیستگاه‌های یوز بسیار وسیع هستند.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با تاکید بر اینکه در ایران مرکزی، وضعیت یوزپلنگ‌ها سال‌ها بوده که بسیار نگران‌کننده است، تصریح کرد: از حدود ۱۰ سال گذشته در ایران مرکزی وضعیت یوز به حالت فوق بحرانی درآمد، عوامل بسیاری همچون توسعه معادن و جاده‌ها بسیاری از زیستگاه‌های خارج از مناطق حفاظت‌شده را تحت تأثیر قرار داد؛ همچنین جمعیت پایه کم و تعارضات زیاد زیستگاه‌های آزاد که قلمرو یوزپلنگ بود از جمله مسائل تأثیرگذار دیگر است.

وی ادامه داد: وسعت قلمرو یوزپلنگ‌ها و مدیریت نکردن ما بر زیستگاه‌های آزاد به دلیل اینکه از نظر قانونی، آن عرصه‌ها در قلمرو سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری است و ما نمی‌توانیم دخالتی در امور آن‌ها داشته باشیم، موجب شد جمعیت یوزپلنگ در شرایط نگران‌کننده قرار گیرد.

اکبری با بیان اینکه کاهش جمعیت یوز پس از تجربه شکوفایی آن طی دهه ۸۰ در ایران مرکزی است، گفت: در آن زمان وضعیت جمعیت یوز در ایران مرکزی خوب بود، اما در دهه ۹۰ یکباره افت جمعیت جدی داشتیم و این نکته ما را به سمت این تفکر می‌برد که نکند در زیستگاه‌های شمالی همچون توران و میاندشت که در حال حاضر به نسبت وضعیتی که داشت شرایط شکوفایی یوزپلنگ است، در آینده مشکلاتی برای آن ایجاد شود؟ بنابراین باید بر اساس تجربه‌ها اجازه ندهیم یوزها در زیستگاه شمالی دچار مشکل شوند.

وی درباره ایمن‌سازی جاده‌هایی که در زیستگاه یوزپلنگ‌ها قرار دارند، خاطرنشان کرد: در تلاش هستیم که زیستگاه‌های اطراف توران در شرق، غرب و شمال توران زیستگاه را امن کنیم و میزان طعمه را افزایش دهیم، در بحث امن‌سازی جاده‌ها هم وزارت راه با سرعت بیشتری کارها را باید انجام دهد که با اثر بخشی بیشتری نتیجه اقدامات را بتوانیم ببینیم، آن وقت می‌توانیم امیدوار باشیم آینده در زیستگاه شمالی همچون زیستگاه جنوبی نشود.

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست درباره حساسیت جاده‌های منطقه توران، گفت: زمانی که این جاده‌ها ساخته شد و توسعه یافت، در زمان طراحی موضوعاتی مانند زیستگاه یوز مورد توجه قرار نگرفته بود و شاید در آن زمان این حساسیت‌ها نیز وجود نداشته است، اما اکنون ما با یک جاده پر رفت و آمد مواجه هستیم و از طرفی تا امسال وزارت راه علی‌رغم توافقات مشترکی که داشته پای کار نیامده است.

وی درباره اقدامات انجام شده در خصوص کاهش سرعت در جاده عباس آباد، افزود: کاهش سرعت به حداکثر ۸۰ کیلومتر بر ساعت در آن مسیر، در کمیته ایمنی و حمل‌ونقل راه‌های استان سمنان تصویب شده است، اما باید به تصویب کمیته حمل‌ونقل و ایمنی ملی برسد. ما بلافاصله مکاتبات را انجام دادیم اما هفته قبل این جلسه تشکیل نشد.

جلوگیری از انقراض یوزه‌ای ایرانی با ایمن‌سازی جاده‌های مواصلاتی

پیش‌تر نیز غلامرضا ابدالی، مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش کشور با تاکید بر اینکه امنیت زیستگاه‌ها، افزایش جمعیت طعمه و سهولت دسترسی به آن برای حفاظت یوزپلنگ آسیایی در زیستگاه طبیعی در دستور کار جدی مسئولان حیات وحش کشور قرار دارد، اظهار کرد: این اقدامات برای پایداری این‌گونه ارزشمند بسیار حیاتی است، بنابراین بسترهای ایمن و تأمین منابع غذایی و آبی و دسترسی آسوده به طعمه که از نیازهای اساسی یوزپلنگ‌ها در زیستگاه‌های طبیعی محدوده پارک ملی توران، استان‌های سمنان، خراسان شمالی، خراسان رضوی و یزد است، باید تأمین شود.

وی از دیگر اقدامات حفاظتی زیستگاه‌ها به منظور جلوگیری از انقراض یوزپلنگ‌های ایرانی را ایمن‌سازی جاده‌های مواصلاتی نام برد و خاطرنشان کرد: در حال حاضر برای حفاظت یوزپلنگ‌ها در زیستگاه‌های طبیعی با همکاری مسئولان ایمنی و جاده‌سازی کشور اقدامات مشترکی از جمله بهینه‌سازی مناسب زیستگاه‌ها، ایمنی کریدورهای رفت و برگشت انسانی و امنیت جاده‌ها اجرایی می‌شود.

منبع: ایمنا