چربی خون بالا؛ دشمن خاموش رگ‌ها
دبیر انجمن علمی مدیریت سلامت ایران و پزشک فارماکولوژیست گفت: چربی خون بالا فقط نتیجه مصرف چربی نیست، بلکه محصول رفتار و محیط زندگی است و مهار آن نیازمند اصلاح سبک زندگی و کنترل استرس است.
به گزارش سایت دیده‌بان ایران؛شهرام توفیقی دبیر انجمن علمی مدیریت سلامت ایران درباره «چربی خون بالا، دشمن آرام رگ‌ها» سخن گفت و با اشاره به اهمیت عوامل رفتاری و محیطی در این زمینه گفت: در بسیاری از موارد افزایش چربی خون حاصل نوع تغذیه، بی‌تحرکی و استرس‌های مزمن است و تنها به ژنتیک یا وراثت محدود نمی‌شود.
وی با توضیح علمی ساختار چربی‌های بدن افزود: وقتی از چربی صحبت می‌کنیم، مجموعه‌ای از مواد شامل تری‌گلیسیریدها و کلسترول‌ها مدنظر است. بخش زیادی از این مواد را بدن به‌صورت طبیعی می‌سازد و ضرورتی ندارد که از منابع خارجی به مقدار زیاد وارد بدن شود.
توفیقی تأکید کرد: کبد اصلی‌ترین عضو در ساخت کلسترول است و اگر تولید آن از حد طبیعی بیشتر شود، بخشی از این چربی‌ها روی دیواره رگ‌ها رسوب می‌کند و به تدریج مسیر جریان خون را تنگ می‌سازد.
وی افزود: اگر کلسترول مفید یعنی HDL به میزان کافی وجود نداشته باشد تا کلسترول بد یا LDL را از رگ‌ها پاک کند، این ذرات به هم می‌چسبند و پلاک‌های چربی ایجاد می‌کنند؛ درست مانند زباله‌هایی که در آب جمع شده و مسیر را می‌بندند.
این کارشناس حوزه سلامت با تشریح عوامل افزایش چربی خون گفت: استرس‌های شغلی و روزمره، آلودگی هوا، استفاده از مواد غذایی فرآوری‌شده مانند سوسیس و کالباس، و مصرف بیش از اندازه قند و شکر، همگی از دلایل مهم افزایش چربی خون هستند.
وی افزود: بدن انسان ظرفیت محدودی دارد. وقتی سبک زندگی ما پر از اضطراب، کم‌تحرکی و غذاهای آماده است، کبد ابتدا درگیر سم‌زدایی از آلاینده‌ها می‌شود و دیگر توانی برای تنظیم چربی‌های خون باقی نمی‌ماند.
توفیقی درباره نقش قند در بروز چربی خون عنوان کرد: در حالی که بسیاری تصور می‌کنند صرفاً چربی مضر است، باید گفت مصرف زیاد قند نیز به همان اندازه خطرناک است، زیرا قند اضافی در بدن به چربی تبدیل می‌شود.
دبیر انجمن علمی مدیریت سلامت ایران ادامه داد: این فرآیند با تحریک لوزالمعده و بروز التهاب در پانکراس (پانکراتیت) حتی می‌تواند باعث اختلال در ترشح انسولین و افزایش قند خون شود، که خود چرخه‌ای معیوب میان دیابت و چربی خون ایجاد می‌کند.
توفیقی تصریح کرد: افزایش چربی خون مخصوص سنین بالا نیست. امروزه در نوجوانان و حتی کودکان نیز به دلیل مصرف زیاد چیپس، پفک، شکلات و نوشابه مشاهده می‌شود که سطح تری‌گلیسیرید بالا دارند؛ به‌گونه‌ای که متأسفانه سکته‌های قلبی در سنین پایین‌تر در حال افزایش است.
وی با بیان اینکه «ملاک اصلی سلامت متابولیک، وزن کلی بدن نیست بلکه دور شکم است»، خاطرنشان کرد: چربی شکمی شاخص مهمی برای خطر بیماری‌های قلبی محسوب می‌شود و افراد باید با مشورت پزشک، اندازه مناسب آن را بدانند.
توفیقی یکی از مهم‌ترین درمان‌ها را «بازنگری در شیوه زندگی مدرن» دانست و گفت: در شرایط امروز که همه کارها به کمک وسایل کنترل از راه دور انجام می‌شود، میزان تحرک بدنی به شدت پایین آمده است. حتی روشن یا خاموش کردن تلویزیون یا چراغ اتاق با ریموت انجام می‌شود و همین چند قدم ساده که حذف می‌شوند، در درازمدت اثر منفی بر سلامت دارد.
وی افزود که طبق مطالعات، تنها جایگزینی رفتارهای فعال‌تر روزمره می‌تواند تا هشت درصد احتمال چاقی در کودکان را کاهش دهد.
به گفته وی، استفاده مداوم از تلفن همراه و شبکه‌های اجتماعی نیز علاوه بر کاهش فعالیت بدنی، سطح استرس، اضطراب و بی‌خوابی را افزایش می‌دهد. وی توضیح داد: نور صفحه موبایل، میدان‌های الکترومغناطیسی و گرمای باتری، همگی می‌توانند نظم خواب و سیستم عصبی را مختل کنند. خواب خوب باید در محیط تاریک و دور از وسایل الکترونیکی باشد.
توفیقی درباره راهکارهای تغذیه‌ای مقابله با چربی خون اظهار داشت: اصلاح الگوی غذایی باید از دوران کودکی و در نهادهایی مانند خانواده و مدرسه آغاز شود. مسئولان آموزش و پرورش باید در تأمین خوراک سالم برای دانش‌آموزان توجه داشته باشند. مصرف خوراکی‌های طبیعی، استفاده از سبزیجات تازه و پرهیز از غذاهای فرآوری‌شده از اصول اولیه تغذیه سالم است.
وی افزود: توصیه می‌شود سبزیجات جایگزین اصلی در وعده‌های روزانه باشند؛ نه میوه‌ها، زیرا برخی میوه‌ها قند بالایی دارند. سبزی‌ها با داشتن فیبر زیاد به کاهش جذب چربی و تنظیم قند خون کمک می‌کنند.
این کارشناس درباره انتخاب منابع پروتئین گفت: گوشت شتر و بز به علت چربی و کلسترول پایین می‌توانند گزینه مناسبی باشند، در حالی که مصرف گوشت گوسفند باید به حداقل برسد. همچنین گنجاندن ماهی در رژیم غذایی دو یا سه بار در هفته توصیه می‌شود.
توفیقی ورزش منظم را بخش جدایی‌ناپذیر کنترل چربی خون دانست و افزود: حداقل سه بار در هفته، هر بار بیست دقیقه فعالیت فیزیکی ملایم مانند پیاده‌روی، برای حفظ سلامت قلب و رگ‌ها مفید است. کسانی که محدودیت‌هایی دارند باید با مشورت پزشک نوع و شدت فعالیت خود را انتخاب کنند.
وی درباره استفاده از مکمل‌های دارویی توضیح داد: ویتامین پB3( نیاسین) و اسیدهای چرب امگا -۳ از مؤثرترین مکمل‌ها در کنترل چربی خون هستند. در شرایط فعلی که هوا و غذا آلوده است، به‌ویژه برای افراد بالای ۵۵ سال، مصرف منظم آن‌ها توصیه می‌شود.
این پزشک فارماکولوژیست در مصاحبه با رادیو گفتگو با اشاره به نقش فشار روانی در افزایش چربی و قند خون خاطر نشان کرد: در کنار تغذیه و ورزش، ذهن آرام و خواب کافی کلید سلامت متابولیک هستند. پیشرفت‌های جهان مدرن اگر با آگاهی و تعادل همراه نشوند، آرام‌ترین دشمن رگ‌ها را در درون ما فعال می‌کنند.
