داستان راپامایسین؛ داروی میلیون دلاری که زیر مجسمه‌های سنگی جزیره ایستر کشف شد
در خاک دورافتاده جزیره ایستر، زیر مجسمه‌های عظیم سنگی آن، دانشمندان به باکتری برخوردند که پزشکی را برای همیشه تغییر داد و منجر به تولید دارویی چند میلیون دلاری شد. جزیره ایستر جزیره‌ای در اقیانوس آرام جنوبی و متعلق به کشور شیلی است. راپامایسین، که در پزشکی با نام سیرولیموس هم شناخته می‌شود، نوعی داروی سرکوب‌کننده سیستم ایمنی است که در پزشکی مدرن کاربرد گسترده‌ای دارد. این دارو به ویژه در پیوند اعضا شناخته شده است، چرا که با کاهش پاسخ ایمنی طبیعی بدن، از پس زدن عضو پیوندی جلوگیری می‌کند.
به گزارش سایت دیده‌بان ایران، در خاک جزیره ایستر، دانشمندان دارویی شگفت‌انگیز کشف کردند که با خواص ضد پیری، ضد سرطان و سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، تحولی بزرگ در پزشکی مدرن ایجاد کرد.
در خاک دورافتاده جزیره ایستر، زیر مجسمه‌های عظیم سنگی آن، دانشمندان به باکتری برخوردند که پزشکی را برای همیشه تغییر داد و منجر به تولید دارویی چند میلیون دلاری شد. جزیره ایستر جزیره‌ای در اقیانوس آرام جنوبی و متعلق به کشور شیلی است.
راپامایسین، که در پزشکی با نام سیرولیموس هم شناخته می‌شود، نوعی داروی سرکوب‌کننده سیستم ایمنی است که در پزشکی مدرن کاربرد گسترده‌ای دارد. این دارو به ویژه در پیوند اعضا شناخته شده است، چرا که با کاهش پاسخ ایمنی طبیعی بدن، از پس زدن عضو پیوندی جلوگیری می‌کند.
راپامایسین کاربردهای دیگری ازجمله درمان برخی سرطان‌ها نیز دارد و حتی پتانسیل درمانی برای اختلالات عصبی دارد. شواهدی نیز وجود دارد که نشان می‌دهد این دارو می‌تواند به‌عنوان داروی ضد پیری جهانی عمل کند و طول عمر را افزایش دهد (حداقل در آزمایشگاه روی موش‌ها و مخمر). ارزش تجاری این دارو نیز منعکس‌کننده پتانسیل عظیم آن است: سیرولیموس در سال ۲۰۲۴ حدود ۳۲۸ میلیون دلار ارزش داشت و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۳ از ۵۲۲ میلیون دلار عبور کند.
با وجود شهرت و ثروت فراوان، این دارو آغاز بسیار ساده‌ای داشت.برای نخستین بار در سال ۱۹۶۴، یک تیم علمی از کانادا به جزیره مرموز رپا نوئی (جزیره ایستر) در اقیانوس آرام فرستاده شد تا زیست‌بوم منحصربه‌فرد این جزیره را بررسی کند. هدف آن‌ها بررسی مجسمه‌های معروف موآی نبود، بلکه تمرکز اصلی‌شان بر حفاظت از اکوسیستم ویژه جزیره در برابر گونه‌های گیاهی و جانوری مهاجم و میکروب‌ها و ویروس‌های خارجی بود، به‌ویژه با توجه به برنامه‌های پیشنهادی برای ساخت فرودگاه که می‌توانست زندگی مردم و طبیعت جزیره را به خطر بیندازد.
در میان نمونه‌های خاکی که جمع‌آوری شد، باکتری استرپتومایسس هیگروسکوپیکوس کشف شد. این باکتری چندین ترکیب شیمیایی و آنزیم تولید می‌کند، از جمله ماده‌ای که نخستین بار در سال ۱۹۷۲ جدا شد و «راپامایسین» نام گرفت و خواص ضدباکتری و ضدقارچ داشت.
با تحقیقات بیشتر، خواص بیشتری از راپامایسین کشف شد. به‌نوشته‌ی وب‌سایت آی‌اف‌ال ساینس، ویژگی جادویی این دارو در توانایی آن برای مهار پروتئینی به نام mTOR (هدف مکانیکی راپامایسین) است که نقش مرکزی در تنظیم رشد سلولی، متابولیسم و پاسخ‌های ایمنی دارد. با کاهش فعالیت mTOR، راپامایسین سیستم ایمنی را سرکوب می‌کند، که آن را برای جلوگیری از پس زدن عضو پیوندی بسیار ارزشمند می‌کند. همین مکانیزم همچنین سرعت پیری سلول‌ها را کاهش می‌دهد، التهاب را کم می‌کند و در مبارزه با برخی سرطان‌ها امیدبخش است.
با‌این‌حال، سهم جزیره ایستر در این کشف به ندرت شناخته می‌شود و برخی دانشمندان آن را ناعادلانه می‌دانند. تد پاورز، استاد زیست‌شناسی مولکولی و سلولی در دانشگاه کالیفرنیا، دیویس که تحقیقات زیادی روی راپامایسین انجام داده است، معتقد است دارو باید در خدمت پزشکی قرار گیرد و همزمان سهم و مشارکت جزیره ایستر نیز به رسمیت شناخته شود.
منبع: زومیت
