تریاک در دوره ناصرالدین شاه چند بود؟
دکتر پولاک، پزشک ناصرالدین شاه نوشته است: «تریاک ماهان بسیار قوی است. جنس نامرغوب از شاهزاده عبدالعظیم و کاشان و قم به دست می‌آید. مصرف آن عمومیت دارد، و مانند حشیش سرشگستگی ندارد، و قبول عامه یافته‌است. تقریباً هر ایرانی که بتواند از عهده خرج آن برآید، حداقل روزی یک بار حب تریاک می‌خورد، و در ساحل خزر مصرف دو برابر مناطق دیگر است.»
به گزارش سایت دیده بان ایران؛ یاکوب ادوارد پولاک، پزشک ناصرالدین شاه و مدرس طبابت دارالفنون، ۱۰ سال از زندگی‌اش را در ایران سپری کرده و کتاب سفرنامۀ او یکی از منابع مهم در حوزۀ شناخت تاریخ، جغرافیا و جامعه‌شناسی ایران در قرن نوزدهم است.
نخستین مرکز نوین آموزش پزشکی در سال ۱۲۳۰ به همت میرزا تقی خان امیرکبیر به عنوان بخشی از مدرسه دارالفنون تأسیس شد. یاکوب ادوارد پولاک اتریشی به عنوان معلم حکمت و طب و جراحی و فوکتی ایتالیایی به عنوان معلم علوم طبیعی و دواسازی در دارالفنون به استخدام درآمدند. پولاک به تدریج فارسی آموخت و با کمک نخستین شاگردانش به تألیف کتب پزشکی به زبان فارسی و معادل‌یابی دقیق واژگان پزشکی فرانسوی پرداخت که نخستین کتب مدرن پزشکی فارسی محسوب می‌شدند.
پولاک بنیان‌گذار و نخستین انجام‌دهنده بسیاری اقدامات پزشکی مدرن در ایران است؛ از جمله نخستین عمل جراحی مدرن که در دسامبر ۱۸۵۲ انجام شد و در آن فوکتی برای نخستین بار در ایران از اتر برای بیهوشی استفاده کرد، یا کالبدشکافی یکی از معلمان فوت شده دارالفنون که اولین نمونه از بررسی‌های پزشکی قانونی در ایران هم محسوب می‌شود. پس از آن چند تن از شاگردان برای تکمیل تحصیلات به فرانسه اعزام شدند ولی نخستین کسی که در ایران درجه دکتری گرفت خلیل خان ثقفی (اعلم‌الدوله) است که در ۱۳۰۵ فارغ‌التحصیل شد.
دکتر پولاک، پزشک ناصرالدین شاه در خاطرات خود نوشته است: «تریاک ماهان بسیار قوی است. جنس نامرغوب از شاهزاده عبدالعظیم و کاشان و قم به دست می‌آید. مصرف آن عمومیت دارد، و مانند حشیش سرشگستگی ندارد، و قبول عامه یافته‌است. تقریباً هر ایرانی که بتواند از عهده خرج آن برآید، حداقل روزی یک بار حب تریاک می‌خورد، و در ساحل خزر مصرف دو برابر مناطق دیگر است.»
قیمت تریاک هم در این دوره بسیار ارزان بود. قهوه‌خانه عرش در خیابان چراغ گاز تهران از پاتوق‌های شیره‌ای‌ها و تریاکی‌ها بود و در آنجا قیمت دو استکان چای ۳ شاهی و قیمت سه مثقال تریاک و یک وعده قلیان ۷ شاهی بود.
* هر 20شاهی معادل یک قران بود. بعدها که ریال به واحد پول ایران تبدیل شد معادل1.25 قران ارزش داشت.
منبع: سایت دیده بان ایران
