طاهری، مقام سازمان محیطزیست: ۸۳ درصد بنزین کشور دارای استاندارد یورو ۴ نیست/گوگرد موجود در گازوئیل نیروگاههای تهران، بیش از حدمجاز است/ انحراف ۱۷ تا۸۸ درصدی در پارامتر بَنزِن موجود در بنزین/ مازوت کمگوگرد با مازوت معمولی مخلوط میشود
احمد طاهری، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیطزیست با تأکید بر این که میزان گوگرد موجود در گازوئیل مصرفی در نیروگاههای تهران، بیشتر از حد مجاز است، به دیدهبان ایران گفت: براساس آخرین گزارش ارائهشده توسط سازمان ملی استاندارد، در حال حاضر ۸۳ درصد بنزین کشور از استاندارد یورو ۴ برخوردار نیست./ در نیروگاههایی که در حال حاضر مازوت کمگوگرد توزیع شده است، قبل از این که سوخت مصرفی به مشعل فرستاده شود، این اختلاط با نسبت ۷۰ به ۳۰ یا ۶۰ به ۴۰ انجام میشود که بتوانیم حداکثر بهرهبرداری را از مازوت کمگوگرد داشته باشیم و بتوانیم در بازه زمانی بیشتری از این سوخت استفاده کنیم.
دیدهبان ایران؛ محمدحسین خودکار: در هفتههای اخیر که آلودگی هوا گریبان تقریباً همه شهرهای بزرگ ایران را گرفته، بار دیگر توجه افکار عمومی و رسانهها به موضوع استفاده از سوخت غیراستاندارد توسط منابع ثابت اعم از نیروگاهها و صنایع و منابع متحرک اعم از وسایل نقلیه سبک و سنگین جلب شده است. در این میان، گزارشهای رسمی دو نهاد اصلی مسئول پایش کیفیت سوخت یعنی سازمانهای محیطزیست و استاندارد نیز نشان میدهد که در حال حاضر، هم بخش اعظمی از بنزین مصرفی خودروها و موتورسیکلتها استاندارد نیست و هم از گازوئیل غیراستاندارد و سوخت مازوت که به ذات خود آلاینده است، در نیروگاهها و صنایع استفاده میشود.
اخیراً حمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآوردههای نفتی با اشاره به مخلوط شدن بنزین باکیفیت و بیکیفیت برای عرضه در جایگاههای سوخت، در گفتوگو با دیدهبان ایران خاطرنشان کرد که «ما بنزین یورو ۴ تولید میکنیم، اما میزان تولید آن به اندازهای نیست که بتواند پاسخگوی همه نیازهای مصرفی کشور باشد. بنابراین معمولاً بنزین باکیفیت با بنزین بیکیفیت مخلوط میشود تا کیفیت متوسط بهتری ارائه شود. اگر بخواهیم بنزین کاملاً استاندارد تولید کنیم، میزان تولید کاهش پیدا میکند و در این شرایط، وزارت نفت برای تأمین نیاز کشور مجبور است روی کمیت بیشتر تمرکز کند تا کیفیت بالاتر.»
او همچنین با بیان این که گازوئیل مصرفی در کشورمان نیز بیکیفیت است، تأکید کرد که «گازوئیل ایران حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار ppm گوگرد دارد، در شرایطی که استاندارد جهانی گوگرد موجود در گازوئیل، ۱۰ ppm است، یعنی میزان سولفور موجود در گازوئیل ایران، ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ برابر استاندارد جهانی است. این در حالی است که حتی افغانستان هم اجازه مصرف گازوئیل با گوگرد بالای ۲۰۰۰ ppm را نمیدهد. برای کاهش میزان سولفور موجود در گازوئیل، باید هزینه و سرمایهگذاری کنیم تا امکان گوگردزدایی فراهم شود. پالایشگاههای کشورمان امکان تولید گازوئیل با کیفیت بالاتر را دارند، اما این کار نیاز به توسعه و سرمایهگذاری دارد.»
وجود گوگرد بسیار بیشتر از حد مجاز در سوخت مصرفی نیروگاهها
بالا بودن میزان گوگرد موجود در گازوئیل، صرفاً منحصر به سوخت مصرفی در خودروهای سنگین نیست و گزارشات اخیر سازمان محیطزیست نشان میدهد که گوگرد موجود در گازوئیل مصرفی نیروگاهها نیز بسیار بالاتر از حد مجاز است. مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیطزیست اخیراً گزارشی تحلیلی از کیفیت هوای تهران با تمرکز بر روزهای ۱ تا ۶ آذر ۱۴۰۴ بهعنوان «شدیدترین اپیزود آلودگی هوا» طی چند سال گذشته، ارائه داده است که براساس آن، هم در نیروگاههای استان تهران شامل نیروگاههای ری، پرند و پاکدشت و هم در نیروگاههای استانهای مجاور یعنی منتظرقائم کرج و شهید رجایی قزوین، گازوئیلهای آلوده به گوگرد بالا مورد استفاده قرار میگیرد.
در گزارش مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیطزیست آمده است که گوگرد موجود در گازوئیل نیروگاه پرند حدود ۶۶۵۷ میلیگرم بر کیلوگرم است. این در حالی است که رقم استاندارد گوگرد موجود در گازوئیل یورو ۴، ۵۰ میلیگرم بر کیلوگرم است. به بیان دیگر، گوگرد موجود در گازوئیل نیروگاه پرند ۱۳۳ برابر حد استاندارد است. به همین ترتیب، گوگرد موجود در گازوئیل نیروگاه شهرری ۱۲۰ برابر حد مجاز و گوگرد موجود در گازوئیل نیروگاه پاکدشت ۱۰ برابر حد استاندارد است. همچنین گوگرد موجود در گازوئیل نیروگاه منتظرقائم کرج ۱۳۵ برابر حد مجاز و گوگرد موجود در گازوئیل نیروگاه شهید رجایی قزوین ۶۵ برابر حد مجاز است.
مسئولان دولت سالهاست مدعی آن هستند که در نیروگاههای تهران و اطراف آن، مازوتسوزی انجام نمیشود. آنها همچنین اخیراً ادعا کردهاند که دولت در حال تحویل دادن «مازوت کمگوگرد» به نیروگاههای بخار است. در این میان اما گزارش تحلیلی اخیر سازمان محیطزیست اگرچه این ادعا را که در نیروگاههای استان تهران مازوت مصرف نمیشود، تأیید میکند، ولی این گزارش نشان میدهد که در دو نیروگاه استانهای مجاور یعنی البرز و قزوین، مازوت مصرف میشود. همچنین مطابق اطلاعات منتشرشده در این گزارش، در حال حاضر گوگرد موجود در مازوت مصرفی نیروگاه شهید رجایی قزوین ۵۹۲ برابر حد مجاز و گوگرد موجود در مازوت مصرفی نیروگاه منتظرقائم کرج ۱۹۹ برابر حد استاندارد است.
انتشار گسترده ذرات آلاینده در هوای جنوب تهران
براساس آمار رسمی وزارت بهداشت، سالانه ۵۸ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا در کشور ثبت میشود. برخی آمارهای غیررسمی نیز از این حکایت دارد که در شرایط اوج انتشار آلایندهها در تهران، روزانه دستکم ۴۰ نفر در این کلانشهر بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست میدهند. این آمار را اخیراً مهدی بابایی، عضو شورای شهر تهران در تذکری در صحن علنی شورا بیان کرد و گفت که «آمار فوتی سازمان بهشت زهرا تا ماه قبل بهصورت میانگین روزی ۱۸۰ نفر بود. در آذرماه اما این آمار به میانگین روزی ۲۲۰ نفر رسیده است. این رشد ۲۰ درصدی طی یک ماه نشاندهنده وضعیت فاجعه بار آلودگی هوا است.»
نکته قابل توجه درباره آلودگی هوای تهران این است که براساس گزارش تحلیلی اخیر مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیطزیست، روند تغییرات غلظت ذرات معلق کوچکتر از ۲.۵ میکرون بهعنوان اصلیترین عامل افزایش شاخص آلودگی هوای پایتخت، در سطح شهر یکنواخت نیست و برخی نواحی، بهویژه مناطق جنوب و جنوبغرب تهران با شرایط نگرانکنندهتری مواجه هستند. طبق گزارش سازمان محیطزیست، افزایش غلظت این ذرات در مناطق مذکور، میتواند ناشی از ترکیب عواملی مانند فرسودگی ناوگان حملونقل، ازدیاد واحدهای صنعتی، وجود نیروگاههای آلاینده و تعدد مراکز پسماندسوزی در این نواحی باشد. البته طبق این گزارش، کیفیت هوا در جنوبشرق پایتخت که آن هم سرشار از واحدهای صنعتی، پسماندسوزی و ضایعاتسوزی است، تفاوت چندانی با جنوبغرب آن ندارد.
رباره کیفیت بنزین توزیعی در سطح کشور بهویژه کلانشهرها، استاندارد بودن یا نبودن گازوئیل مصرفی وسایل نقلیه سنگین، کیفیت گازوئیل توزیعی در نیروگاهها، میزان آلایندگی مازوت مصرفی نیروگاهها و آخرین وضعیت اجرای وعده دولت درباره عرضه مازوت کمگوگرد در نیروگاهها با توجه به برنامه پنجساله اعلامشده برای توزیع این نوع مازوت که قرار بود اجرای آن از سال ۱۴۰۰ آغاز شود، احمد طاهری، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیطزیست با دیده بان ایران گفتوگو کرده است که مشروح آن را در ادامه میخوانید.
انحراف ۱۷ تا ۸۸ درصدی در پارامتر بَنزِن موجود در بنزین
احمد طاهری، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیطزیست در پاسخ به این پرسش که کیفیت بنزین توزیعی در سطح کشور چگونه است، به دیده بان ایران گفت: مسئول پایش کیفیت سوخت در کشور، سازمان ملی استاندارد است که طبق قانون هوای پاک، این اقدام را انجام میدهد. براساس آخرین گزارش ارائهشده توسط این سازمان در سیزدهمین جلسه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا که روز ۱۲ آذر برگزار شد، در حال حاضر ۸۳ درصد بنزین کشور از استاندارد یورو ۴ برخوردار نیست.
وی افزود: سازمان حفاظت محیطزیست نیز اخیراً پایشی را در همین شرایط اضطرار آلودگی هوا یعنی در هفته اول آذرماه درباره بنزین توزیعی در کلانشهرها انجام داده است که بهطور مثال در شهر تهران، پارامترهای گوگرد، ترکیبات آروماتیک و بَنزِن موجود در بنزین اندازهگیری شده است. در این آزمایشها، گوگرد موجود در تمام نمونهها زیر حد مجاز بود، یعنی از استاندارد لازم برخوردار بود، حتی در مواردی، میزان گوگرد بهمراتب پایینتر از حد مجاز بود که نشان میدهد کشورمان در زمینه کاهش گوگرد موجود در بنزین توانسته است اتفاق خوبی را رقم بزند.
وی همچنین بیان کرد: در زمینه ترکیبات آروماتیک نیز در تمام نمونهها، آروماتیکهای موجود در بنزین از حد مجاز برخوردار بود و مشکلی در این زمینه مشاهده نشد، اما درباره پارامتر بَنزِن موجود در بنزین، مقادیر بالاتر از حد مجاز بود که در این زمینه بین ۱۷ تا ۸۸ درصد انحراف مشاهده شد. این نتایج مربوط به جایگاههای سوخت شهر تهران بود و در سایر کلانشهرها که آزمایشات مربوطه توسط سازمان ملی استاندارد انجام شده است نیز نتایج مشابهی مشاهده میشود.
مخلوط شدن مازوت کمگوگرد و مازوت معمولی در نیروگاهها
طاهری در پاسخ به این سؤال که چرا براساس گزارش سازمان محیطزیست، میزان گوگرد موجود در مازوت نیروگاهها بسیار بیشتر از حد مجاز است، به دیده بان ایران گفت: مازوت معمولی تولیدی کشورمان چیزی در حدود ۳.۵ درصد گوگرد دارد. استاندارد ملی مازوت، حدود ۰.۸ درصد است، البته میزان گوگرد موجود در مازوت کمگوگردی که پالایشگاه شازند تولید میکند، کمتر از ۰.۵ درصد است. براساس تجربهای که سال گذشته در نیروگاه شازند بهدست آوردیم، وقتی که ترکیبی از مازوت کمگوگرد و مازوت معمولی به نسبت حدود ۷۰ درصد مازوت کمگوگرد و ۳۰ درصد مازوت معمولی مورد استفاده قرار میگیرد، میزان انتشار آلایندهها کمتر از حدود مجاز نیروگاهها ثبت میشود.
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیطزیست ادامه داد: با توجه به تجربه کسبشده در نیروگاه شازند، در نیروگاههایی که در حال حاضر مازوت کمگوگرد توزیع شده است، قبل از این که سوخت مصرفی به مشعل فرستاده شود، این اختلاط با نسبت ۷۰ به ۳۰ یا ۶۰ به ۴۰ انجام میشود که بتوانیم حداکثر بهرهبرداری را از مازوت کمگوگرد داشته باشیم و بتوانیم در بازه زمانی بیشتری از این سوخت استفاده کنیم. بنابراین این که در گزارش سازمان محیطزیست مشاهده شده است که گوگرد موجود در مازوت نیروگاهها تا حدی از مقادیر مجاز بالاتر است، به این دلیل است که محصول اختلاط این دو نوع مازوت یعنی دقیقاً همان سوختی که به سمت مشعل میرود، نمونهبرداری شده است.
وی در پاسخ به این سؤال که با توجه به در نظر گرفتن برنامه پنجساله برای توزیع کامل مازوت کمگوگرد در همه نیروگاهها که قرار بود از سال ۱۴۰۰ آغاز شود، اکنون اجرای این برنامه در چه وضعیتی قرار دارد، خاطرنشان کرد: پاسخ این پرسش را باید وزارت نفت بدهد. اما آنچه در این زمینه برای سازمان حفاظت محیطزیست از اهمیت بالایی برخوردار است، این است که در سال آینده واحد RHU پالایشگاه اصفهان وارد مدار شود که روزانه میتواند ۱۲ میلیون لیتر مازوت کمگوگرد تولید کند. اگر این برنامه اجرا شود، مجموع مقدار مازوت کمگوگرد تولیدی در پالایشگاه اصفهان و پالایشگاه شازند، به حدی میرسد که میتوان در سال ۱۴۰۵، بخش قابل توجهی از نیروگاههای بخار را که به سوخت مازوت احتیاج دارند، حداقل در فصل سرد سال که برایمان اهمیت بالاتری دارد، با مازوت کمگوگرد تغذیه کرد.
وسایل نقلیه دارای بیشترین سهم در آلودگی هوای تهران
طاهری در پاسخ به این پرسش که آیا این گفته سخنگوی اتحادیه صنفی صادرکنندگان فرآوردههای نفتی در مصاحبه با دیدهبان ایران را که گازوئیل موجود در کشور، بین ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ برابر استاندارد جهانی، گوگرد دارد، تأیید میکند یا خیر، توضیح داد: در گزارش تحلیلی اخیر سازمان محیطزیست، این موضوع را هم درباره گازوئیلی که برای ناوگان حملونقل استفاده میشود و هم گازوئیلی که در نیروگاهها مورد مصرف قرار میگیرد، پایش کردیم. بر این اساس میتوان گفت میزان گوگرد موجود در گازوئیلی که در کلانشهرها برای وسایل نقلیه توزیع میشود، عمدتاً کمتر از ۵۰ ppm است و از حد مجاز برخوردار است و فقط یک نمونه آزمایششده، حد استاندارد را پاس نکرد. اما براساس گزارش منتشرشده، میزان گوگرد موجود در گازوئیل مصرفی در نیروگاهها، بیشتر از حد مجاز است.
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیطزیست تأکید کرد: همانطور که در گزارش اخیر تأکید کردهایم، همچنان در شرایط اضطرار آلودگی هوا، بخش مهمی از انتشار آلایندهها در کلانشهرها بخصوص درباره شهری مثل تهران، به ناوگان حملونقل بازمیگردد؛ یعنی وسایل نقلیه، نقش اصلی را در آلودگی هوای پایتخت ایفا میکنند. بنابراین از این جمله که میگوییم «گوگرد موجود در گازوئیل مصرفی در نیروگاههای تهران، بیشتر از حد مجاز است»، نباید اینطور برداشت شود که عامل اصلی آلودگی هوای پایتخت، نیروگاهها هستند.
وی در پایان تصریح کرد: علاوه بر منابع متحرک و موضوع نیروگاهها، منابعی در جنوبغرب تهران شناسایی شدهاند که به تشدید آلودگی هوای پایتخت منجر میشوند و آلایندههای ناشی از آنها با وزش باد به نقاط جنوبی و مرکزی تهران منتقل میشود. بخشی از این منابع مربوط به زبالهسوزی و بخش دیگر مربوط به صنایع خُرد است که از سوخت غیراستاندارد استفاده میکنند و حجم بالایی از آلودگی را تولید میکنند که از سمت حاشیه جنوبغربی وارد پایتخت میشود و به بقیه مناطق هم سرایت میکند.
منبع: دیدهبان ایران
