پیرهادی، عضو شورای شهر: با ۱۵ درصد صرفه‌جویی در کشاورزی، تمام آب شرب کشور تامین می‌شود/ وزارت جهاد پاسخگو نیست/ تا وقتی ساختمان‌سازی در اطراف تهران ادامه داشته باشد، بحران آب پابرجا می‌ماند
مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران با بیان این که وزارت نیرو در اطراف پایتخت چاه‌هایی با عمق ۲۰۰ تا ۲۵۰ متر حفر کرده است، به دیده‌بان ایران گفت: ۹۰ درصد مصرف آب کشور مربوط به بخش کشاورزی است که از این میزان حدود ۵۰ درصد آن هدر می‌رود. با این حال، چرا به مردم فشار می‌آوریم که صرفه‌جویی کنند؟ طبق آمار رسمی، تنها ۶ درصد مصرف آب کشور در بخش شرب و خانگیِ روستایی و شهری است. اگر مردم ۱۰ درصد هم صرفه جویی کنند، تنها ۰.۶ درصد کل آب کشور می‌شود. نباید به جای فشار آوردن به مردم، به سراغ ۵۰ درصد هدررفت آب در بخش کشاورزی برویم؟ البته من از همه مردم عاجزانه تقاضا دارم که فعلاً به خاطر همنوعان خود صرفه‌جویی کنند، اما بعد از صرفه‌جویی باید از وزارتخانه‌ها جلوگیری از هدررفت‌ها را مطالبه کنیم. باید کسانی که به مردم خیانت کرده و در مدیریت منابع اهمال کرده‌اند، پاسخگو باشند./ چرا وزارت راه و شهرسازی در صدور مجوز ساخت شهرک‌های اقماری اطراف تهران، فکری برای تأمین آب آن‌ها نکرده است؟ چرا ساختمان‌سازی در حریم پایتخت افزایش یافته است؟ می‌خواهند ساخت‌وساز در تهران را محدود کنند، اما تا زمانی که ساختمان‌سازی در اطراف پایتخت ادامه داشته باشد، بحران آب پابرجا می‌ماند. وزارت نیرو به جای جلوگیری از ساختمان‌سازی که انفجاری در قیمت‌ها ایجاد می‌کند، از اتلاف آب در لوله‌های پوسیده و هدررفت بخش کشاورزی جلوگیری کند.
دیده‌بان ایران؛ پریسا هاشمی: امسال تهران به عنوان کلان‌شهری با بیش از ۹ میلیون جمعیت ساکن و نزدیک به ۱۲ میلیون نفر جمعیت روزانه، در آستانه یکی از جدی‌ترین بحران‌های آبی خود قرار گرفته است. کاهش کم‌سابقه بارندگی‌ها در سال آبی جاری، افت ذخایر سدها و افزایش بی‌رویه مصرف آب، شرایطی را رقم زده که بسیاری از کارشناسان از آن به‌عنوان «زنگ خطر بی‌آبی پایتخت» یاد می‌کنند. طبق آمار رسمی، میزان بارش‌ها در حوضه‌های آبریز سدهای پنج‌گانه تهران نسبت به سال گذشته بیش از ۴۰ درصد کاهش داشته و هم‌اکنون حجم ذخایر آبی این سدها کمتر از نیمی از ظرفیت آن‌ها گزارش می‌شود. به بیان دیگر، کاهش منابع و افزایش تقاضا، پایتخت را به نقطه‌ای بحرانی رسانده است. مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور به صراحت اعلام کرده است که چاره‌ای جز قطع آب و برق ندارد، چون منابعی در این زمینه‌ها باقی نمانده است. به همین دلیل است که هم‌اکنون برخی مناطق تهران به ندرت با قطعی آب اما با افت فشار کاملا محسوس مواجه هستند و نگرانی‌ها درباره گسترش این وضعیت در ماه‌های پیشِ‌رو افزایش یافته است.
از سوی دیگر، شهرداری تهران نیز وارد میدان شده و علیرضا زاکانی، شهردار پایتخت، در چندین سخنرانی اخیر خود تأکید کرده است که مدیریت آب باید به عنوان بخشی از مأموریت‌های شهرداری قرار گیرد. او از رایزنی‌های صورت‌گرفته برای واگذاری بخشی از اختیارات شرکت آب و فاضلاب تهران به شهرداری خبر داده و وعده داده است که با اجرای طرح‌های اضطراری، اصلاح شبکه توزیع، استفاده از پساب تصفیه‌شده و فرهنگ‌سازی مصرف بهینه، می‌توان بحران را کنترل کرد. با این حال، کارشناسان نسبت به این وعده‌ها تردید جدی دارند. به باور آنان، مشکل اصلی تهران نه فقط در نحوه مدیریت مصرف، بلکه در کمبود منابع پایدار آبی است. وابستگی شدید به سدها و انتقال آب از حوضه‌های دیگر، در کنار گسترش بی‌رویه ساخت‌وساز و افزایش جمعیت پایتخت بیش از نرخ جمعیت‌پذیری آن، فشار مضاعفی بر منابع موجود وارد کرده است. کارشناسان تأکید می‌کنند که بدون برنامه‌ریزی ملی برای کاهش مصرف، تغییر الگوی کشاورزی اطراف تهران، بازچرخانی گسترده پساب و سرمایه‌گذاری در منابع جایگزین، بحران کم‌آبی نه‌تنها در سال جاری، بلکه در سال‌های آینده نیز ادامه خواهد داشت.
هم‌زمان، برخی فعالان محیط‌زیست هشدار داده‌اند که ادامه این روند می‌تواند تبعات اجتماعی و امنیتی نیز به دنبال داشته باشد. از نگاه آنان، کمبود آب صرفاً یک موضوع زیست‌محیطی یا فنی نیست، بلکه می‌تواند بر کیفیت زندگی، مهاجرت‌های درون‌شهری و حتی شکل‌گیری نارضایتی‌های اجتماعی تأثیرگذار باشد. در حالی که مدیران شهری و ملی تلاش می‌کنند با وعده‌ها و طرح‌های مقطعی از شدت بحران بکاهند، واقعیت این است که تهران در تابستانی سخت قرار دارد؛ تابستانی که می‌تواند چهره تازه‌ای از بحران آب در ایران را به نمایش بگذارد و ضرورت مدیریت یکپارچه و شفاف منابع آبی را بیش از پیش آشکار کند.
آبفای تهران باید پساب تصفیه‌شده را برای آبیاری درختان به شهرداری بدهد
مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران در گفت‌وگو با خبرنگار دیده‌بان ایران به این مهم پرداخت و ضمن تشریح اقدامات شهرداری درباره بازچرخانی آب و استفاده از پساب‌ها تأکید کرد: «از چند سال گذشته تمام تلاش ما در شورای شهر تهران معطوف بر این بوده است که فضای سبز شهر تهران دچار مشکل و تنش نشود. خدا را شاکریم که با برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، توانستیم در شرایطی که می‌توانست بحران جدی برای فضای سبز شهر تهران ایجاد کند، کمترین تنش را به درختان و بوستان‌های پایتخت وارد کنیم.»
او با بیان این که از سال ۱۴۰۰ اقدامات متعددی در این حوزه آغاز شد، افزود: «از جمله افزایش ظرفیت انتقال پساب تا ۸۰۰ درصد که یکی از مهم‌ترین دستاوردها در این دوره مدیریت شهری بود. هرچند هنوز همه ظرفیت به بهره‌برداری کامل نرسیده، اما این مسیر در حال تکمیل است. در این زمینه با وجود اختلافات با مجموعه آب و فاضلاب، با ورود قرارگاه ثارالله و حمایت سردار دینی، امکان اتصال پساب تصفیه‌خانه فیروزبهرام به شهرداری تهران فراهم شد. انصافا برخی از دستگاه‌های در این مورد همکاری خوبی داشتند و انتظار داریم وزارت نیرو فارغ از نگاه بخشی، به موضوع فضای سبز تهران توجه ویژه‌ای داشته باشد. همان‌طور که برای ما مهم بود آب شرب شهر تهران دچار مشکل نشود و تا کنون بیش از ۱۶۰۰ میلیارد تومان به مجموعه آب و فاضلاب کمک کردیم تا پروژه‌های حیاتی اجرا را به نتیجه برسانند و قطعی آب شرب شهر تهران به حداقل برسد و پایتخت دچار بحران جدی نشود.»
عضو شورای شهر تهران خاطرنشان کرد: «هدف ما این است که پساب موجود به شهرداری تحویل شود تا هم آبیاری درختان انجام گیرد و هم بهره‌برداری از چاه‌ها به حداقل برسد. در قانون هوای پاک نیز به مجموعه آب و فاضلاب تکلیف شده است که پساب را در اختیار شهرداری تهران قرار دهد. به‌طور قطع، شهروندان نیز راضی نمی‌شوند که وزارت نیرو آب را در اختیار شهرداری قرار ندهد و نتیجه آن خشک شدن بوستان‌ها و درختان تهران باشد و فضای سبزی که در ادوار مختلف با نگاه‌های مختلف سیاسی حفظ شده است، با بحران روبه‌رو نشود. مقامات عالی‌رتبه همچون سران قوا و مقام معظم رهبری هم روی حفظ و گسترش فضای سبز بارها تاکید کرده‌اند و نسبت به اهمیت این موضوع سخن گفته‌اند.»
تدوین «طرح جامع آب خام تهران» به‌زودی به پایان می‌رسد
پیرهادی با تأکید بر این که تا چند وقت دیگر تدوین «طرح جامع آب خام تهران» به اتمام می‌رسد، اظهار داشت: «این طرح یکی از اقدامات ارزشمندی است که در این دوره به پایان خواهد رسید و در این طرح، شهرداری را مکلف می‌کنیم که به صورت سالانه طرح جامع آب خام را مورد پایش بازنگری و در صورت نیاز اصلاح کند.»
رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران گفت: «پیش‌بینی می‌کردیم که شرایط بحران آب به این نقطه می‌رسد. سوال من این است که ما که متولی این موضوع نبودیم، مصوبه‌هایی را تصویب کردیم، اما چرا متولیان امر طی دهه‌های اخیر به تکالیف قانونی خود درست عمل نکردند و اهمال کرده‌اند. چه کسی باید با این بحران‌سازی که امنیت روحی و روانی جامعه و مردم را خدشه‌دار کرده را پیگیری کند؟ اگر تعدادی آدم دلسوز در کشور نبودند، امروز با بحران بسیار عمیقی روبه‌رو می‌شدیم. تعدادی در این کشور باید با تمام وجود پیگیری کنند و از زندگی بیفتند تا مشکلات را حل کنند، تعدادی هم به وظایف خود عمل نمی‌کنند. دسته دوم در نهایت به واسطه کار نکرده پاسخگو نمی‌شوند و نهایتا بازنشسته می‌شوند و زندگی بهتری دارند. ما گلایه داریم که چرا کسی این موضوع را پیگیر نمی‌کند؟»
او افزود: «برخی از آلاینده‌ها در جوی‌ها و انهار ممکن است به فضای سبز ما آسیب بزند. کمتر در ادوار مختلف به این موضوع توجه شده است، اما میزان آلاینده‌ها در انهار آسیب بسیاری به فضای سبز می‌رساند. این موضوع نیازمند شناسایی و پایش آلاینده‌های شهر تهران بود. در همین راستا مصوبه‌ای برای شناسایی و پایش آلاینده‌ها در شهر تهران در شورای شهر گذراندیم و شهرداری را مکلف کردیم که سامانه آن اجرا شود. این سامانه که راه‌اندازی شود، اطلاعات را از طریق معتمدین محلات، مردم و فعالان محیط‌زیست دریافت و از آن‌ها استفاده می‌کنیم.»
وزارت نیرو در اطراف تهران چاه‌هایی با عمق ۲۰۰ تا ۲۵۰ متر حفر کرده است
پیرهادی با اشاره به این که یکی از پیامدهای جدی بحران آب، موضوع فرونشست زمین است، بیان کرد: «متأسفانه در استان تهران بیش از ۱۳ هزار چاه مجاز و تعداد بیشتری چاه غیرمجاز وجود دارد. این چاه‌ها در ادوار مختلف حفر شده و مورد بازبینی قرار نگرفته است. راحت‌ترین کار برای تأمین آب حفر چاه بوده است. در این موارد که به وزارت نیرو اعلام می‌کنیم چرا به وظایف خود عمل نکرده‌اند، به نهاد شورای شهر و مدیریت شهری حمله می‌کنند و تکالیف قانونی خود را در این زمینه‌ها جزو وظایف مدیریت شهری مطرح می‌کنند. یعنی شهرداری نباید از چاه‌های مجاز برای آبیاری فضای سبز استفاده کند تا فضای سبز تهران خشک شود؟ وزارت نیرو پساب را تحویل نمی‌دهد، بعد به شهرداری ایراد می‌گیرد؟»
رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران با تأکید بر این که در هر هیچ دوره‌ای به این اندازه این دوره مدیریت شهری تصفیه خانه ایجاد نشد، عنوان کرد: «اختلاف ما با وزارت نیرو از آنجایی شروع شد که وزارت نیرو تصمیم داشت ۱۰۰ حلقه چاه بزند و ما جلوی آن را گرفتیم. متأسفانه در حاشیه شهر تهران چاه‌های عمیق حفر کردند و متأسفانه برخی از چاه‌ها ۲۰۰ تا ۲۵۰ متر عمق پیدا کرده است. چون حفر این چاه‌ها باعث خالی شدن آبخوان‌ها و ایجاد فرونشست شده است. این موضوع به حدی جدی است که باید آن را یک بحران ملی دانست. بارها به مسئولان مختلف، از جمله ریاست‌جمهوری و شورای عالی امنیت ملی، در این خصوص هشدار داده‌ایم و مستندات آن موجود است. شاید مافیایی آبی وجود دارد که منافعی می‌برد و آقای عیسی کلانتری هم به آن اشاره کرد. بعضی از مجموعه‌های دولتی اعلام کردند که در برخی مناطق تهران تا ۳۱ سانتی‌متر فرونشست زمین وجود دارد و اولین مرجع تأییدکننده آن، آقای رئیس‌جمهور بود. بعد از این موضوع چه کاری انجام شد؟ آیا تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها را شروع کردند؟ چرا در بحث کاهنده‌ها ورود نکردند؟»
او در ادامه گفت: «شورای شهر تهران مکاتبه‌ای با شورای عالی امنیت ملی، سران قوا و قرارگاه ثارالله، وزارت اطلاعات و شورای تامین استان داشت تا نگویند ما خبر نداشتیم. بعد از نامه‌نگاری‌ها، بعضی به تخریب مدیریت شورای شهر تهران پرداختند که هنوز هم ادامه دارد. مثل موضوع مازوت‌سوزی که من گفتم وجود دارد، اول مازوت‌سوزی را تکذیب کردند، بعد گفتند فرافکنی می‌کند و به من تهمت زدند. بعد که مستندات ارائه کردم، گفتند کشور در این شرایط گیر کرده است. در این دولت هم گفتند کاری نمی‌توانیم بکنیم و ادامه‌دار شد. از الان چند ماه به زمستان مانده است و پیش از آن که مجبور شوند بگویند ما ناترازی داریم و مازوت‌سوزی کنند، این مشکل را حل کنند.»
هدررفت ۵۰ درصدی آب در کشاورزی، بحران نادیده‌گرفته‌شده ایران و تهران
پیرهادی با طرح این پرسش که چرا دولت برای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی اقدامی انجام نداده است، گفت: «چرا در بحث آبیاری، کاهش کاشت محصولات آب‌بر و اصلاح بذر، اصلاحی صورت نگرفته است؟ در حوزه کشاورزی باید اصلاح اساسی انجام شود. در حوزه آب نیازمند یک انقلاب اساسی هستیم. وزارت جهاد کشاورزی باید پاسخ دهد که چرا صرفه‌جویی در بخش کشاورزی انجام نمی‌شود؟ حدود ۹۰ درصد آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که تقریبا ۵۰ درصد آن هدر می‌رود. تنها با کاهش ۱۵ درصدی هدررفت آب در این بخش، می‌توان به اندازه تمام آب شرب و بهداشتی کشور، آب ذخیره کرد.»
رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران افزود: «وزارت نیرو، وزارت جهاد و وزارت راه و شهرسازی باید به عنوان سیاستگذار موضوعات را پیگیری می‌کردند. در محل‌هایی مانند پرند که تا ۴۰۰ متر چاه می‌زنند و به آب نمی‌رسند، باز هم ساختمان‌سازی می‌کنند. چه کسی اجازه این ساخت‌وساز را می‌دهد؟ چرا وزارت راه و شهرسازی در صدور مجوز ساخت شهرک‌های اقماری اطراف تهران، فکری برای تأمین آب آن‌ها نکرده است؟ چرا ساختمان‌سازی در حریم پایتخت افزایش یافته است؟ می‌خواهند ساخت‌وساز در تهران را محدود کنند، اما تا زمانی که ساختمان‌سازی در اطراف پایتخت ادامه داشته باشد، بحران آب پابرجا می‌ماند. وزارت نیرو به جای جلوگیری از ساختمان‌سازی که انفجاری در قیمت‌ها ایجاد می‌کند، از اتلاف آب در لوله‌های پوسیده و هدررفت بخش کشاورزی جلوگیری کند. تا کی می‌خواهند فرافکنی کنند؟»
پیرهادی با اشاره به این که طبق آمار رسمی، تنها ۶ درصد مصرف آب کشور در بخش شرب و خانگیِ روستایی و شهری است، گفت: «اگر مردم ۱۰ درصد هم صرفه جویی کنند، تنها ۰.۶ درصد کل آب کشور می‌شود. آیا واقعاً مشکل ما در استفاده از منابع آبی کشور همین ۰.۶ درصدی است که فشارش را روی مردم می‌آوریم؟ حتی اگر این عدد به یک درصد هم برسد، آیا باز هم ارزشش را دارد که مردم این همه فشار تحمل کنند؟ نباید به جای فشار آوردن به مردم، به سراغ ۵۰ درصد هدررفت آب در بخش کشاورزی برویم؟ وزارت جهاد کشاورزی می‌تواند با طراحی برنامه‌هایی از این هدررفت جلوگیری کند.»
او در پایان تأکید کرد: «۹۰ درصد مصرف آب کشور مربوط به بخش کشاورزی است که از این میزان حدود ۵۰ درصد آن هدر می‌رود. این هدررفت را می‌توان مدیریت کرد، می‌توان صرفه‌جویی کرد و می‌توان هزار راهکار برای جلوگیری از آن اجرا کرد. با این حال، چرا به مردم فشار می‌آوریم که صرفه‌جویی کنند؟ البته من از همه مردم عاجزانه تقاضا دارم که فعلاً به خاطر همنوعان خود صرفه‌جویی کنند، اما بعد از صرفه‌جویی باید از وزارتخانه‌ها جلوگیری از هدررفت‌ها را مطالبه کنیم. باید کسانی که به مردم خیانت کرده و در مدیریت منابع اهمال کرده‌اند، پاسخگو باشند و نباید از این موضوع گذشت.»
منبع: دیده‌بان ایران
