نقاط ضعف عملکردی وزارت علوم در حوزه پژوهش در سال های ۱۴۰۰-۱۴۰۳/سقوط رتبه پژوهشی ایران از ۱۵ به ۱۷ جهان
حوزه پژوهش بدون شک یکی از مولفه‌های اصلی در جهت پیشبرد اهداف کشور در حوزه های مختلف است از این رو توجه به آن از سوی همه نهادها به خصوص نهادهایی چون وزارت علوم که متولی اصلی این حوزه هستند دارای اهمیت است. در گزارش حاضر سعی کردیم با ذکر آمارهای دقیق روند و عملکرد ضعیف وزارت علوم در سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ را مورد بررسی قرار دهیم که امیدواریم این بررسی مورد توجه مسئولان این حوزه قرار گیرد و برنامه جدی در جهت بهبود مولفه‌های پژوهشی کشور تدوین، طراحی و برنامه ریزی شود.
به گزارش سایت دیده بان ایران؛ حوزه پژوهش بدون شک یکی از مولفه‌های اصلی در جهت پیشبرد اهداف کشور در حوزه های مختلف است از این رو توجه به آن از سوی همه نهادها به خصوص نهادهایی چون وزارت علوم که متولی اصلی این حوزه هستند دارای اهمیت است.
در گزارش حاضر سعی کردیم با ذکر آمارهای دقیق روند و عملکرد ضعیف وزارت علوم در سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ را مورد بررسی قرار دهیم که امیدواریم این بررسی مورد توجه مسئولان این حوزه قرار گیرد و برنامه جدی در جهت بهبود مولفه‌های پژوهشی کشور تدوین، طراحی و برنامه ریزی شود.
افول در رتبه‌بندی‌های جهانی
- سقوط از رتبه ۱۵ به ۱۷ جهان در پایگاه اسکوپوس (Scopus) در سال ۲۰۲۳
- از دست دادن جایگاه اول منطقه پس از ۱۲ سال پیشتازی به نفع ترکیه
- کاهش تعداد مقالات از ۷۹,۳۰۰ مقاله در سال ۲۰۲۲ به ۷۵,۰۰۰ مقاله در سال ۲۰۲۳
- نزول رتبه دانشگاه‌های برتر در رتبه‌بندی سایمگو (دانشگاه تهران از رتبه ۷۳۵ به ۱۰۳۰)
ضعف در کیفیت پژوهشی
- کاهش شدید استنادات به مقالات ایرانی
- افت مقالات پراستناد در مقایسه با کشورهای رقیب
- تمرکز بر کمیت به جای کیفیت در تولید علمی
- ضعف در پژوهش‌های بین‌رشته‌ای و مطالعات کاربردی
ناکارآمدی در مدیریت پژوهشی
- عدم اجرای قوانین مصوب (تخصیص ۱۵٪ از بودجه دانشگاه به پژوهش)
- بی‌ثباتی سیاست‌های علمی و تغییرات مکرر راهبردها
- تخصیص ناکافی بودجه (۰.۳ از تولید ناخالص داخلی)
- عدم اولویت‌دهی به حوزه‌های استراتژیک
افول در منابع انسانی
- مهاجرت سالانه هزاران نخبه علمی
- کاهش انگیزه پژوهشگران due to مسائل معیشتی
- ضعف در جذب و حفظ استعدادهای برتر
- کاهش بهره‌وری پژوهشی اساتید و researchers
ضعف در زیرساخت‌ها
- فرسودگی تجهیزات آزمایشگاهی
- محدودیت دسترسی به منابع علمی
- کمبود امکانات پژوهشی روزآمد
- ضعف در فناوری‌های پژوهشی پیشرفته
افول در همکاری‌های بین‌المللی
- کاهش مشارکت در پروژه‌های جهانی
- محدودیت حضور در کنفرانس‌های بین‌المللی
- ضعف در دیپلماسی علمی
- کاهش قراردادهای پژوهشی با نهادهای خارجی
ناکامی در تجاری‌سازی پژوهش
- فاصله زیاد دانشگاه و صنعت
- کمبود پژوهش‌های کاربردی و نیازمحور
- ضعف در نوآوری و تولید فناوری
- ناکارآمدی در تبدیل علم به ثروت
غفلت از حوزه‌های کلیدی
- کم‌توجهی به علوم انسانی و اجتماعی
- ضعف در فناوری‌های سبز و پایدار
- غفلت از مطالعات بین‌رشته‌ای
- کمبود پژوهش در حوزه‌های نوظهور
افول در جایگاه منطقه‌ای
- پیشی گرفتن ترکیه با رتبه ۱۴ جهانی
- رشد سریع عربستان سعودی با رتبه ۱۸ جهانی
- از دست دادن leadership علمی در منطقه
- کاهش نفوذ علمی در جهان اسلام
این نقاط ضعف عملکردی نشان‌دهنده نیاز فوری به بازنگری اساسی در سیاست‌ها و راهبردهای پژوهشی کشور است.
