چرا آمریکا دیگر B-۲ تولید نمی‌کند؟

به گزارش سایت دیده بان ایران؛  بمب‌افکن B-2 Spirit، ساخته‌شده توسط شرکت نورثروپ گرومن، در زمان خود به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین هواپیماهای رادارگریز جهان شناخته می‌شد. این بمب‌افکن که برای نفوذ به دفاع هوایی دشمن و انجام مأموریت‌های استراتژیک طراحی شده بود، نقش مهمی در توان نظامی آمریکا ایفا کرد. با این حال، تولید B-2 در سال ۲۰۰۰ پس از ساخت تنها ۲۱ فروند متوقف شد و نیروی هوایی آمریکا اکنون بر روی بمب‌افکن جدید B-21 Raider تمرکز کرده است.

 این مقاله با جزئیات بیشتری به دلایل توقف تولید B-2 و مقایسه آن با B-21 می‌پردازد تا مشخص شود آیا B-21 جایگزین بهتری است و چرا.

دلایل توقف تولید B-2 Spirit

1. هزینه‌های سرسام‌آور تولید

تولید هر فروند B-2 Spirit در سال ۱۹۹۸ حدود ۱.۱۵۷ میلیارد دلار هزینه داشت که با احتساب تورم، این رقم در سال ۲۰۲۴ به حدود ۲.۲۵ میلیارد دلار می‌رسد. این هزینه شامل توسعه فناوری‌های پیچیده رادارگریز، طراحی منحصربه‌فرد بال پرنده، و استفاده از مواد پیشرفته بود که در آن زمان برای حفظ برتری استراتژیک آمریکا ضروری تلقی می‌شد. با این حال، هزینه‌های گزاف تولید، امکان ساخت تعداد بیشتری از این بمب‌افکن را غیرممکن کرد. کنگره آمریکا که بودجه نظامی را نظارت می‌کند، به دلیل محدودیت‌های مالی، برنامه تولید B-2 را به ۲۱ فروند محدود کرد، در حالی که ابتدا قرار بود ۱۳۲ فروند ساخته شود.

2. تغییر اولویت‌های استراتژیک پس از جنگ سرد

B-2 در اوج جنگ سرد و برای مقابله با سیستم‌های دفاع هوایی پیشرفته اتحاد جماهیر شوروی طراحی شد. هدف اصلی آن نفوذ به عمق خاک دشمن و هدف قرار دادن مراکز حساس با تسلیحات متعارف یا هسته‌ای بود. با فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱، تهدیدات استراتژیک کاهش یافت و نیاز به یک ناوگان بزرگ از بمب‌افکن‌های گران‌قیمت مانند B-2 کمرنگ شد. این تغییر در محیط ژئوپلیتیک، توجیه اقتصادی و نظامی برای ادامه تولید B-2 را تضعیف کرد.

3. هزینه‌های بالای نگهداری و عملیاتی

نگهداری B-2 به دلیل پوشش رادارگریز خاص و پیچیدگی‌های طراحی آن بسیار پرهزینه است. این پوشش که برای کاهش امواج راداری طراحی شده، نیاز به تعمیرات مداوم و شرایط نگهداری خاص دارد، به‌طوری که هزینه نگهداری هر فروند B-2 حدود ۳.۵ میلیون دلار در ماه است. این هزینه‌های بالا، استفاده گسترده از B-2 را در عملیات روزمره محدود کرد و نیروی هوایی آمریکا را به فکر جایگزینی با گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه‌تر انداخت.

4. محدودیت‌های فناوری در برابر تهدیدات جدید

اگرچه B-2 در زمان خود یک شاهکار مهندسی بود، پیشرفت‌های اخیر در سیستم‌های دفاع هوایی، مانند رادارهای پیشرفته‌تر و سامانه‌های موشکی، اثربخشی فناوری رادارگریز آن را کاهش داده است. دشمنان بالقوه مانند چین و روسیه سیستم‌های دفاعی پیشرفته‌ای مانند S-400 و HQ-9 را توسعه داده‌اند که می‌توانند هواپیماهای رادارگریز قدیمی‌تر را شناسایی کنند. این موضوع نیاز به یک بمب‌افکن جدید با فناوری‌های رادارگریز مدرن‌تر را ضروری کرد.

معرفی B-21 Raider: جایگزین مدرن B-2

B-21 Raider، که توسط نورثروپ گرومن توسعه یافته، به‌عنوان جایگزین B-2 طراحی شده و هدف آن پاسخگویی به نیازهای نظامی قرن ۲۱ است. این بمب‌افکن با تمرکز بر کاهش هزینه‌ها، افزایش کارایی، و انطباق با تهدیدات مدرن ساخته شده است. برنامه‌ریزی شده که حداقل ۱۰۰ فروند B-21 تولید شود و تا سال ۲۰۳۲ به‌طور کامل جایگزین ناوگان B-2 شود.

ویژگی‌های کلیدی B-21 Raider

هزینه تولید مقرون‌به‌صرفه:

هزینه تولید هر فروند B-21 بین ۵۵۰ تا ۷۵۰ میلیون دلار برآورد شده که به‌طور قابل‌توجهی کمتر از هزینه ۲.۲۵ میلیارد دلاری B-2 است. این کاهش هزینه به عوامل متعددی بستگی دارد:

طراحی ماژولار: B-21 با معماری باز طراحی شده که امکان به‌روزرسانی سریع و ارزان‌تر فناوری‌ها را فراهم می‌کند.

فناوری‌های دیجیتال: استفاده از ابزارهای طراحی دیجیتال و شبیه‌سازی‌های پیشرفته، هزینه‌های توسعه و تولید را کاهش داده است.

تولید در مقیاس بزرگ‌تر: برنامه‌ریزی برای تولید حداقل ۱۰۰ فروند B-21، هزینه‌های واحد را کاهش می‌دهد، برخلاف B-2 که تنها ۲۱ فروند از آن ساخته شد.

کاهش تعداد موتورها: B-21 احتمالاً از دو موتور (در مقایسه با چهار موتور B-2) استفاده می‌کند که هزینه‌های تولید و نگهداری را کاهش می‌دهد.

فناوری رادارگریز پیشرفته‌تر:

B-21 از مواد رادارگریز جدیدتر و حسگرهای پیشرفته‌تر بهره می‌برد که آن را در برابر سیستم‌های دفاع هوایی مدرن، مانند رادارهای باند فرکانس پایین، کارآمدتر می‌کند. طراحی آیرودینامیکی و پوشش‌های جدید این بمب‌افکن، احتمال شناسایی آن را به حداقل می‌رساند.

قابلیت شبکه‌محور:

B-21 به‌گونه‌ای طراحی شده که بتواند به‌عنوان بخشی از یک شبکه جنگی عمل کند، یعنی با پهپادها، ماهواره‌ها، و سایر پلتفرم‌های نظامی ارتباط برقرار کند. این قابلیت برای جنگ‌های آینده که بر عملیات هماهنگ و اطلاعات محور تمرکز دارند، حیاتی است.

هزینه نگهداری پایین‌تر:

مواد رادارگریز جدید و طراحی ساده‌تر B-21 هزینه‌های نگهداری را به‌طور قابل‌توجهی کاهش داده است. برخلاف B-2 که نیاز به تعمیرات مداوم پوشش رادارگریز دارد، B-21 با مواد مقاوم‌تر و فرآیندهای نگهداری ساده‌تر، آماده عملیات مداوم است.

انعطاف‌پذیری مأموریتی:

B-21 برای انجام طیف گسترده‌ای از مأموریت‌ها، از حمل تسلیحات متعارف و هسته‌ای تا عملیات شناسایی و پشتیبانی از پهپادها، طراحی شده است. این انعطاف‌پذیری آن را برای تهدیدات متنوع قرن ۲۱ مناسب می‌کند.

مقایسه B-2 و B-21: آیا B-21 بهتر است؟

1. قابلیت‌های عملیاتی

B-2 Spirit:

B-2 توانایی حمل بار تسلیحاتی سنگین (تا ۸۰ بمب هدایت‌شونده یا ۱۶ بمب هسته‌ای) و برد عملیاتی طولانی (حدود ۱۱,۰۰۰ کیلومتر بدون سوخت‌گیری) را دارد. این ویژگی‌ها آن را برای مأموریت‌های استراتژیک دوربرد، مانند حملات عمیق به خاک دشمن، ایده‌آل می‌کنند. با این حال، فناوری رادارگریز آن در برابر سیستم‌های دفاعی مدرن ممکن است کمتر مؤثر باشد، و هزینه‌های بالای عملیاتی، استفاده گسترده از آن را محدود کرده است.

B-21 Raider:

اگرچه اطلاعات دقیقی از ظرفیت تسلیحاتی و برد B-21 هنوز محرمانه است، اما احتمالاً به دلیل اندازه کوچکتر، ظرفیت تسلیحاتی کمتری نسبت به B-2 دارد. با این حال، فناوری رادارگریز پیشرفته‌تر، حسگرهای مدرن، و قابلیت اتصال به شبکه‌های جنگی، آن را برای مأموریت‌های پیچیده‌تر و متنوع‌تر مناسب می‌کند. B-21 می‌تواند در محیط‌های جنگی با تهدیدات بالا، مانند مناطقی با دفاع هوایی پیشرفته، بهتر عمل کند.

2. هزینه‌های تولید و نگهداری

B-2:

هزینه‌های بالای تولید و نگهداری، B-2 را به یک پلتفرم لوکس و محدود تبدیل کرده است. با تنها ۱۹ فروند عملیاتی، نیروی هوایی آمریکا نمی‌تواند به‌طور گسترده از آن در عملیات روزمره استفاده کند.

B-21:

هزینه تولید پایین‌تر و برنامه‌ریزی برای ساخت تعداد بیشتری از B-21، این بمب‌افکن را به گزینه‌ای اقتصادی‌تر تبدیل کرده است. هزینه‌های نگهداری کمتر نیز امکان استفاده مداوم و گسترده‌تر را فراهم می‌کند.

3. انطباق با تهدیدات آینده

B-2:

B-2 برای تهدیدات جنگ سرد طراحی شده بود و در برابر سیستم‌های دفاع هوایی پیشرفته امروزی، مانند رادارهای چندفرکانسی و موشک‌های مدرن، ممکن است آسیب‌پذیر باشد.

B-21:

B-21 با تمرکز بر تهدیدات قرن ۲۱، مانند سیستم‌های دفاع هوایی چین (HQ-9) و روسیه (S-400 و S-500)، طراحی شده است. فناوری‌های پیشرفته‌تر و قابلیت ادغام با سایر پلتفرم‌های نظامی، آن را برای جنگ‌های آینده مناسب‌تر می‌کند.

4. مقیاس‌پذیری و ناوگان

B-2:

با تنها ۱۹ فروند عملیاتی، ناوگان B-2 بسیار محدود است و نمی‌تواند نیازهای گسترده نیروی هوایی را برآورده کند.

B-21:

برنامه‌ریزی برای تولید حداقل ۱۰۰ فروند B-21، امکان ایجاد یک ناوگان بزرگ‌تر و پایدارتر را فراهم می‌کند. این تعداد بیشتر، نیروی هوایی را قادر می‌سازد تا در مأموریت‌های متنوع‌تر و گسترده‌تر شرکت کند.