موشک تاماهاک چیست و چطور عمل میکند؟ + جزئیات و مشخصات فنی
موشک کروز «تاماهاک» (BGM-109 Tomahawk)، یکی از شناختهشدهترین تسلیحات دوربرد ارتش ایالات متحده، بیش از چهار دهه است که در زرادخانههای نیروی دریایی آمریکا و متحدان آن، نقشی کلیدی ایفا میکند

به گزارش سایت دیدهبان ایران؛ عرضه موشکهای تاماهاوک به اوکراین میتواند قابلیتهای تهاجمی آن را به طور قابلتوجهی گسترش دهد و کییف را قادر سازد تا اهدافی را در اعماق خاک روسیه، از جمله پایگاههای نظامی، مراکز لجستیکی، فرودگاهها و مراکز فرماندهی که در حال حاضر خارج از دسترس هستند، هدف قرار دهد. موشک تهاجمی زمینی تاماهاوک یک موشک کروز دوربرد است که معمولاً از دریا برای حمله به اهداف در مأموریتهای تهاجمی عمیق پرتاب میشود.
این موشک کروز هدایتشونده دقیق میتواند اهداف را از فاصله ۱۰۰۰ مایلی (۱۶۰۰ کیلومتری) حتی در حریم هوایی بهشدت محافظتشده هدف قرار دهد. این موشک ۶.۱ متر طول، 2.6 متر طول بال و حدود ۱۵۱۰ کیلوگرم وزن دارد.
موشک«تاماهاوک» چیست؟
بیجیام-۱۰۹ تاماهاک موشک تهاجم زمینی (TLAM) یک موشک کروز آمریکایی زیرصوت، مجهز به پیشران جت، مناسب برای تمام شرایط آبوهوایی و برد بلند است که عمدتاً توسط نیروی دریایی ایالات متحدهٔ آمریکا و نیروی دریایی پادشاهی بریتانیا در عملیاتهای تهاجم زمینی از کشتیها و زیردریاییها استفاده میشود.
این موشک در آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جانز هاپکینز تحت سرپرستی جیمز اچ. واکر در نزدیکی لورل، مریلند توسعه یافت و در دههٔ ۱۹۷۰ بهعنوان یک موشک کروز ماژولار توسط جنرال داینامیکس ساخته شد. تاماهاک با هدف پاسخ به نیاز یک موشک با برد متوسط تا بلند، پرواز در ارتفاع پایین و قابلیتهای چندگانه طراحی شد. طراحی ماژولار آن امکان استفاده از طیف گوناگونی از کلاهکها، ازجمله انفجاری شدید، بمبهای خوشهای و نفوذگرهای بتنی را فراهم میکند. تاماهاک میتواند از سامانههای هدایت مختلفی مانند جیپیاس، ناوبری اینرسیایی و مقایسهٔ توپوگرافی زمین بهره ببرد.
از زمان طراحی اولیه، بیش از دوازده گونه و نسخهٔ ارتقایافته از این موشک توسعه یافتهاند، ازجمله پیکربندیهای پرتاب از هوا، زمین و زیردریایی، با تسلیحات متعارف و هستهای. تاریخچهٔ تولید تاماهاک شامل تغییراتی بوده است: در دههٔ ۱۹۷۰، جنرال داینامیکس تنها تأمینکنندهٔ آن بود. بین سالهای ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۴، مکدانل داگلاس تنها سازندهٔ موشک شد و نسخههای بلوک ۲ و ۳ را تولید کرد و بسیاری از موشکها را به مشخصات بلوک ۳ بازتولید نمود. در سال ۱۹۹۴، هیوز که در سال ۱۹۹۲ بخش موشکی جنرال داینامیکس را خریداری کرده بود، با شکست دادن مکدانل داگلاس، به تنها تأمینکنندهٔ تاماهاک تبدیل شد.
از ۱۹۹۵ تا زمان خرید هیوز توسط ریتیون در سال ۱۹۹۷، تولید موشک توسط یک سرمایهگذاری مشترک میان هیوز و ریتیون انجام شد، و پس از آن، ریتیون تنها تولیدکنندهٔ این موشک شد.
در سال ۲۰۱۶، وزارت دفاع ایالات متحده ۱۴۹ موشک تاماهاک بلوک ۴ را به ارزش ۲۰۲٫۳ میلیون دلار خریداری کرد. تا تاریخ ۲۰۲۴، ریتیون همچنان تنها تولیدکنندهٔ گونههای دریاییِ غیرهستهای تاماهاک باقی مانده است.
گونهها
گونهها و ارتقاءهای مختلف این موشک شامل موارد زیر است:
-
بیجیام-۱۰۹ای موشک تهاجم زمینی تاماهاک – هستهای (TLAM-N) با کلاهک هستهای W80. بین سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۳ از خدمت خارج شد. گزارشهایی در اوایل ۲۰۱۸ حاکی از آن است که نیروی دریایی آمریکا در حال بررسی بازگرداندن نوعی نامشخص از موشک کروز هستهای به خدمت است.
-
آرجیام/یوجیام-۱۰۹بی موشک ضدکشتی تاماهاک (TASM) – گونهٔ موشک ضدکشتی با سامانهٔ آشیانهیابی راداری فعال؛ در سال ۱۹۹۴ از خدمت خارج شد و به نسخهٔ بلوک ۴ تبدیل گردید
-
بیجیام-۱۰۹سی موشک تهاجم زمینی تاماهاک – متعارف (TLAM-C) با کلاهک یکپارچه. در ابتدا از کلاهک اصلاحشدهٔ بولپاپ استفاده میکرد.
-
بیجیام-۱۰۹دی موشک تهاجم زمینی تاماهاک – پخشکننده (TLAM-D) با بمب خوشهای.
-
کیت ۲ موشک تهاجم زمینی تاماهاک – با کلاهک خاصی برای از کار انداختن شبکه برق؛ نخستینبار در جنگ خلیج فارس بهکار رفت
-
-
آرجیام/یوجیام-۱۰۹ئی موشک تهاجم زمینی تاماهاک (TLAM-E بلوک ۴) – نسخهٔ بهبود یافتهٔ TLAM-C. همچنین با نام «تاکتیکال تاماهاک» شناخته میشود.
-
بیجیام-۱۰۹جی گریفون موشک کروز پرتابشونده از زمین (GLCM) – با کلاهک هستهای W84؛ در سال ۱۹۹۱ و در پی اجرای پیمان منع موشکهای هستهای میانبرد از خدمت خارج شد.
-
ایجیام-۱۰۹اچ/ال موشک هواپرتاب میانبرد سطحبهسطح (MRASM) – یک موشک کروز هواپایه با برد کوتاهتر، پیشرانه توربوجت و کلاهک متعارف غیرهستهای که برای نیروی هوایی و نیروی دریایی ایالات متحده طراحی شده بود. مدل AGM-109H برای نیروی هوایی (طول: ۵٫۸۴ متر (۱۹ فوت ۲ اینچ)) دارای هدایت میانی TERCOM و هدایت پایانی DSMAC، و محمولهٔ بمبهای خوشهای ضد باند برای حمله به فرودگاهها بود. AGM-109L برای نیروی دریایی (طول: ۴٫۸۷ متر (۱۶ فوت ۰ اینچ)) با کلاهک یکپارچه برای حمله به کشتیها یا اهداف زمینی مهم، مجهز به جستجوگر فروسرخ تصویری و پیوند داده.هرگز وارد خدمت نشد، هزینهٔ هر فروند: دلار آمریکا۵۶۹٬۰۰۰ دلار (۱۹۹۹).
موشکهای کروز پرتابشونده از زمین بیجیام-۱۰۹جی گریفون (GLCM) و پرتابگرهای کامیونمانند آنها در پایگاههایی در اروپا مستقر بودند؛ اما برای پایبندی به پیمان منع موشکهای هستهای میانبرد سال ۱۹۸۷ از خدمت خارج شدند.
بسیاری از گونههای ضدکشتی در پایان جنگ سرد به موشکهای تهاجم زمینی (TLAM) تبدیل شدند. موشکهای بلوک ۳ TLAM که در سال ۱۹۹۳ وارد خدمت شدند، با بهرهگیری از موتورهای جدید توربوفن خود توان پرواز در برد بلندتر را دارند و با استفاده از گیرندههای سامانه موقعیتیاب جهانی (GPS) میتوانند با دقت بیشتری هدف را بزنند.