پاسخ به استدلالهای عجیب درباره منشأ آتشسوزی الیت/ چه کسی گفته جنگل را باید پاکسازی کرد؟
دکتر باریس مجنونیان، عضو هیأت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران با انتشار یادداشتی، به گزارش کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس درباره علل و عوامل آتشسوزی در جنگل الیت انتقاد کرد و بند مربوط به لزوم پاکسازی جنگل از درختان شکسته و افتاده را که در این گزارش روی آن تأکید شده است، نادرست دانست.
به گزارش سایت دیدهبان ایران، متن کامل یادداشت دکتر باریس مجنونیان، عضو هیأت علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران در انتقاد از گزارش کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس درباره علل و عوامل آتشسوزی در جنگل الیت، به شرح زیر است:
«این که در گزارش مجلس گفتهاند «پاکسازی نکردن درختان قطعشده و افتاده» دلیل گسترش آتشسوزی الیت بوده، مانند حرفهای فردی درحال غرقشدن است که به هر ریسمانی چنگ میزند. اگر چنین باشد و برای جلوگیری از آتشسوزی باید از خشکهدارها بهرهبرداری کرد، میتوان گفت پس چون جنگل به خودی خود قابل اشتعال است، جنگلها را از بین ببریم تا دیگر آتش نگیرد. لاشههای درخت در جنگل جزئی از اکوسیستماند، نه اینکه منشأ آفت باشد.
واقعیت این است که در جایی که ماده قابل اشتعال وجود دارد، همیشه احتمال آتشسوزی هست. اینکه ما بگوییم آنجا ماده آتشگیر وجود داشته که آتشسوزی شده، دلیل نمیشود، دلیل عمده آتشسوزیها ناکارآمدی مدیریت ماست. اینکه ما نتوانستیم به اندازه کافی در آنجا حفاظت و سیستم اطلاعرسانی داشته باشیم که بتوانیم قبل از اینکه آتش به مرحله گستردهای برسد، آن را مهار کنیم. جنگلها هیرکانی شمال، جنگلهایی طبیعی و پهنبرگ هستند که احتمال آتشسوزی در آنها خیلی کم است. حالا فرض کنیم امسال بارندگی کم بوده و هزار دلیل دیگر که باعث شده این احتمال بیشتر شود. همین ما را مکلف میکند که بیشتر حواسمان باشد. نه اینکه دلایلی اینچنین بیاوریم.
لاشههای درخت در جنگل درواقع محل تغذیه بقیه قسمتهای اکوسیستم است؛ مثل قارچ و دیگر حشرات که مجموعهای را تشکیل میدهد. درمورد اینکه آن لاشه درختها بخشی از اکوسیستم است، بارها گفتهایم؛ درخت پوسیده و خشکیده بخشی از اکوسیستم را تشکیل میدهد. در هیرکانی هم اگر میخواهیم اکوسیستم سالم و پایدار باشد؛ لاشهها باید وجود داشته باشد، مخصوصاً در جنگلهایی که آنها را رها کردهایم و هیچگونه مدیریتی نداریم، وجود آنها ضروریست.
چنین دلایلی از طرف لابیهای قطع درخت میآید. چه کسی گفته جنگل را باید پاکسازی کرد؟ جنگل پهنبرگ شمال آتش نمیگیرد مگر عمدی در کار باشد. گسترش این آتش به دلیل بیخبری ماست. اگر در همان روزهای اول و چه بهتر ساعات اول آتش کشف میشد، خاموش کردن آن خیلی راحتتر بود و دیگر نیازی به هواپیما و هلیکوپتر هم نداشتیم. وقتی اجازه دهیم سهچهار روز بگذرد یا عمدی در کار باشد و آتش را نقطه به نقطه در جاهای مختلف جنگل ایجاد کنند، این دیگر نوعی از خرابکاریست. حالا به جای اینکه دنبال خرابکار و عامل اصلی آتشسوزی باشند، حرف درختان افتاده را پیش کشیدهاند.
سازمان محیطزیست یا سازمان منابع طبیعی هر دو متهم هستند، چون هر دو به صورت مشترک وظیفه حفاظت دارند. اگر آنها سیستم نظارتی و اعلام حریق خود را بهخوبی سازماندهی کنند، نباید در جنگلهای هیرکانی آتشسوزی رخ دهد.
از طرف دیگر در گزارشهای مجلس درباره نقش درختان شکسته و افتاده در بروز سیل گفتهاند اما واقعیت این است که اگر جنگل ما زنده باشد، اصلا دیگر سیلابی رخ نخواهد داد. جنگلی که سالم است و پوشش گیاهی مناسب دارد، آب را جمع میکند و اجازه وقوع سیل را نمیدهد. اگر اکوسیستم جنگلی سلامت باشد و خاک حالت اسفنجیبودنش را حفظ کند، به تدریج آب را جذب میکند. اما در جاهایی که جنگل را تخریب کردیم، ممکن است سیل راه بیفتد و این لاشهها و شاخهها را هم با خودش به آبروهای عرضی جادهها ببرد و دپو کند و آن موقع است که خسارت میزند. ما وارد جنگل شدهایم و هزار و یک بلا سر آن آوردهایم. حالا وظیفه ماست که مراقب آن باشیم.
ما انسانها آنقدر جنگلها را فقیر کردهایم که در بعضی نقاط دیگر کارکردهای خود را به درستی انجام نمیدهد؛ بنابراین وظیفه ماست که از آنها مراقبت کنیم. به جای اینکه دنبال مقصران آتشسوزیهای اخیر بگردیم، گناه را گردن جنگل میاندازیم که چرا آتش گرفتی؟»
