تفاوت هپاتیت B و یرقان چیست؟

به‌ گزارش سایت دیده بان ایران به نقل از انلی مای هلث؛ هر سال، روز آزمایش هپاتیت یادآور اهمیت آزمایش‌دادن، افزایش آگاهی و شناخت بهتر درباره‌ی سلامت کبد است. در سال جدید نیز تأکید بر تشخیص زودهنگام و پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با کبد، به‌ویژه هپاتیت B است؛ بیماری‌ای که اغلب اشتباه فهمیده شده یا با یرقان یکی فرض می‌شود. با اینکه هر دو بیماری به کبد مربوط هستند، اما از نظر علت، علائم و درمان، تفاوت‌های اساسی با هم دارند. در ادامه، نگاهی دقیق‌تر به این تفاوت‌ها خواهیم داشت.

درک نقش حیاتی کبد

پیش از بررسی این دو وضعیت، باید با عملکردهای مهم کبد آشنا شویم. کبد، بزرگ‌ترین اندام داخلی بدن است و وظایف مهمی را بر عهده دارد:

• تولید صفرا برای کمک به گوارش و جذب چربی‌ها

• فیلتر کردن سموم از خون، از جمله الکل و داروها

• متابولیسم داروها و تنظیم میزان جذب آن‌ها در خون

• پردازش مواد مغذی و تبدیل آن‌ها به ترکیبات قابل استفاده یا ذخیره در بدن

هپاتیت B چیست؟

هپاتیت B یک عفونت ویروسی است که باعث التهاب کبد می‌شود. عامل آن ویروس هپاتیت B (HBV) است و می‌تواند حاد یا مزمن باشد. بسیاری از افراد آلوده به HBV ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند، اما همچنان ناقل ویروس باشند. در صورت بروز علائم، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• زردی پوست یا چشم‌ها (یرقان)

• خستگی

• تهوع یا استفراغ

• بی‌اشتهایی

• درد در ناحیه شکم

• ادرار تیره‌رنگ

هپاتیت B از طریق تماس با خون، مایع منی یا سایر ترشحات بدن افراد آلوده منتقل می‌شود. این انتقال می‌تواند هنگام زایمان از مادر به نوزاد، روابط جنسی محافظت‌نشده، استفاده مشترک از سرنگ، یا تجهیزات پزشکی آلوده رخ دهد.

در بسیاری از موارد، سیستم ایمنی بدن ویروس را طی چند ماه از بین می‌برد. اما اگر عفونت مزمن شود (بیش از شش ماه ادامه یابد)، ممکن است به سیروز، نارسایی کبد یا سرطان کبد منجر شود.

یرقان چیست؟

بر خلاف هپاتیت B، یرقان یک بیماری نیست، بلکه یک علامت است که نشان‌دهنده‌ی مشکلی در عملکرد کبد یا مجاری صفراوی است. یرقان زمانی رخ می‌دهد که بیلی‌روبین (رنگدانه زردی که از تخریب گلبول‌های قرمز حاصل می‌شود) در خون تجمع می‌یابد.

در حالت طبیعی، کبد بیلی‌روبین را پردازش کرده و از طریق ادرار یا مدفوع از بدن خارج می‌کند. اما اگر این روند مختل شود، بیلی‌روبین در خون افزایش یافته و علائم زیر را به دنبال دارد:

• زرد شدن پوست و چشم‌ها

• ادرار تیره‌رنگ

• مدفوع کم‌رنگ

• خارش پوست

علت یرقان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• عفونت‌های کبدی (مثل هپاتیت A، B یا C)

• آسیب کبدی ناشی از الکل

• کم‌خونی همولیتیک

• انسداد مجرای صفراوی به‌دلیل سنگ صفرا یا تومور

• عوارض برخی داروها مانند استروئیدها یا آنتی‌بیوتیک‌ها

تفاوت‌های کلیدی میان هپاتیت B و یرقان

ویژگی هپاتیت B یرقان

ماهیت عفونت ویروسی منجر به التهاب کبد علامتی ناشی از اختلال در عملکرد کبد یا صفرا

علت ویروس هپاتیت B (HBV) تجمع بیلی‌روبین به‌دلیل بیماری کبد، صفرا یا خون

قابلیت سرایت مسری؛ از طریق خون و ترشحات بدن خودش مسری نیست، اما علت زمینه‌ای‌اش ممکن است مسری باشد

علائم خستگی، درد شکمی، تهوع، استفراغ، درد مفاصل، یرقان زردی پوست و چشم‌ها، ادرار تیره، مدفوع روشن، خارش

پیشرفت بیماری ممکن است مزمن شده و منجر به سیروز یا سرطان شود با درمان علت زمینه‌ای معمولاً برطرف می‌شود، اما می‌تواند علامت بیماری جدی باشد

روش درمان داروهای ضدویروسی، پایش مداوم، تغییر سبک زندگی درمان علت اصلی مانند عفونت، انسداد یا تغییر داروها

نیاز به رسیدگی پزشکی نیاز به مراقبت طولانی‌مدت در صورت مزمن بودن باید سریعاً علت شناسایی و درمان شود

اهمیت آزمایش زودهنگام و تشخیص به‌موقع

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در مورد هپاتیت B این است که ممکن است سال‌ها بدون علامت باقی بماند. بنابراین، آزمایش منظم، به‌ویژه برای گروه‌های پرخطر مثل کارکنان سلامت، مصرف‌کنندگان مواد مخدر تزریقی و افراد با شرکای جنسی متعدد، ضروری است. تشخیص زودهنگام به پیشگیری از عوارض خطرناک کمک می‌کند.

در مقابل، بروز یرقان زنگ خطری واضح برای مشکل در عملکرد کبد یا دستگاه صفراوی است. این علامت را نباید نادیده گرفت و باید فوراً با پزشک مشورت کرد تا علت آن مشخص شود.

جمع‌بندی

  شناخت تفاوت میان هپاتیت B و یرقان به شما کمک می‌کند گام‌های مؤثری در مسیر پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان بردارید. اگرچه یرقان ممکن است به‌تنهایی ظاهر شود، اما اغلب علامت یک بیماری جدی‌تر است—گاهی حتی هپاتیت B. با افزایش آگاهی، انجام آزمایش و دریافت راهنمایی‌های پزشکی، می‌توان از این اندام حیاتی محافظت کرد و سلامت طولانی‌مدتی داشت.