بخشایش اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی: روسیه همان پیشنهاد اروپایی‌ها را درباره تمدید مکانیسم ماشه پیگیری می‌کند/ ایران تا ۲۶ مهر فرصت تصمیم‌گیری دارد/ اروپا نقش کاتالیزور را میان ایران و آمریکا دارد
احمد بخشایش اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان این که روسیه همان پیشنهاد اروپایی‌ها را درباره تمدید مکانیسم ماشه پیگیری می‌کند، به دیده‌بان ایران گفت: ایران علاقه‌ای به فعال شدن مکانیسم ماشه ندارد و همین موضوع می‌تواند باعث شود در روزهای پایانی زمان باقیمانده، تهران تصمیمی محتاطانه بگیرد. برای فعال شدن مکانیسم ماشه تا ۲۶ مهر فرصت باقی است و ممکن است در آخرین لحظات اتفاقاتی رخ دهد./ تفاهم ایران و اروپا به‌تنهایی مشکلی را حل نمی‌کند. اروپا بیشتر نقش واسطه و کاتالیزور را دارد تا ایران و آمریکا را پای میز مذاکره بیاورد. درباره پرونده هسته‌ای ایران، اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها تقریباً دیدگاه مشترکی دارند، هرچند در برخی موضوعات اختلاف‌نظر وجود دارد، اما هر دو می‌خواهند که برنامه هسته‌ای کشورمان را کنترل کنند.
دیده‌بان ایران؛ محمدحسین خودکار: پس از تهدید کشورهای اروپایی مبنی بر فعال‌سازی مکانیسم ماشه تا پایان اوت ۲۰۲۵ (۹ شهریور) در صورت عدم شروع مجدد همکاری‌های میان ایران و آژانس و آغاز نشدن دوباره مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا، روز گذشته (سه‌شنبه ۴ شهریور) هیات‌های ایرانی و اروپایی در ژنو سوئیس با یکدیگر ملاقات کردند که براساس گزارش المیادین، این مذاکرات بدون هیچ‌گونه بیانیه و نتیجه مشخصی به پایان رسید. در این مذاکرات، ریاست هیات ایران برعهده مجید تخت روانچی و کاظم غریب‌آبادی بود و مدیران سیاسی تروئیکای اروپا (انگلیس، فرانسه و آلمان) و همچمنین معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا حضور داشتند. این مذاکرات در ادامه گفت‌وگوهای میان ایران و اروپا برگزار شد که سوم مردادماه صورت گرفته بود. محور اصلی این گفت‌وگوها، تهدید اروپا به فعال کردن مکانیسم ماشه و همچنین تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل بود.
پیشنهاد تمدید شش ماهه قطعنامه ۲۲۳۱ را که ضامن حقوقی برجام محسوب می‌شود و فعال شدن مکانیسم ماشه می‌تواند منجر به بازگشت قطعنامه‌های لغوشده ذیل آن شود، ابتدا توسط تروئیکای اروپایی مطرح شد که مورد پذیرش ایران قرار نگرفت. اما اخیرا روسیه نیز پیشنهاد تمدید شش‌ماهه این قطعنامه را مطرح کرده است و به گفته اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه، ایران مشغول بررسی این پیشنهاد است. اگرچه آن‌طور که اخیرا لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس مدعی شده است، به گفته منابع، سه کشور اروپایی و همچنین آمریکا به احتمال زیاد پیش‌نویس روسیه درباره تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ را رد خواهند کرد. نورمن نوشته است که «متن پیشنهادی روسیه بندی دارد که تصریح می‌کند با تمدید قطعنامه، دیگر نمی‌توان در آینده از سازوکار بازگشت خودکار تحریم‌ها (اسنپ‌بک یا همان مکانیسم ماشه) استفاده کرد. گنجاندن این بند در متن می‌تواند اعتماد سه کشور اروپایی به نیت مسکو را از بین ببرد.»
در همین حال پایگاه خبری آمریکایی آکسیوس نیز در گزارشی درباره مذاکرات دیروز میان ایران و سه قدرت اروپایی، مدعی شده است که طبق اولتیماتوم اروپایی‌ها، ایران باید با از سرگیری مذاکرات با ایالات متحده در مورد توافق هسته‌ای موافقت کنند، به بازرسان سازمان ملل اجازه دسترسی به تاسیسات هسته‌ای آسیب دیده در حمله اسرائیل و ذخایر باقیمانده اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصد در ایران را بدهند؛ یعنی این‌‌ها اصلی‌ترین شروط اروپا برای ایران به‌منظور فعال نکردن مکانیسم ماشه است. براساس گزارش آکسیوس، اگر ایرانی‌ها تا ۳۱ آگوست (۹ شهریور) این کارها را انجام ندهند، قدرت‌های اروپایی مکانیسم ماشه را فعال می‌کنند و تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران را دوباره اعمال خواهند کرد. سازوکار اسنپ‌بک همچنین می‌تواند بار دیگر پرونده هسته‌ای ایران را ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد قرار دهد که سایه جنگ را بر سر کشورمان سنگین‌تر خواهد کرد.
در همین راستا درباره احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه و نتایج مذاکرات اخیر میان ایران و تروئیکای اروپایی با احمد بخشایش اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت‌وگو کردیم و او نیز به خبرنگار دیده‌بان ایران توضیح داد: پیشنهاد تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ در واقع در ابتدا از سوی خود اروپایی‌ها مطرح شد. آن‌ها در مذاکراتی که حدود یک ماه قبل در سفارت ایران در استانبول انجام شد، به صورت غیررسمی مطرح کردند که حاضرند برای شش ماه این قطعنامه را تمدید کنند؛ البته به دو شرط، نخست این که ایران با آمریکا وارد مذاکره شود و دوم این که همکاری با آژانس ادامه پیدا کند تا بازرسان بتوانند در چارچوب مشترک کارشان را پی بگیرند. در مقابل هم اروپایی‌ها وعده دادند که مکانیسم ماشه را فعال نکنند. حالا روسیه وارد عمل شده و همان پیشنهاد اروپایی‌ها را پیگیری می‌کند.
وی در پاسخ به این پرسش که ایران نسبت به این شروط چه موضعی دارد، گفت: ایران در ۱۰ سال گذشته به تمام تعهدات برجامی خود عمل کرده، اما طرف‌های مقابل پایبند نبوده‌اند؛ به نحوی که آمریکا از برجام خارج شد و اروپایی‌ها هم به وعده‌های خود عمل نکردند. طبیعی است که تهران چنین شروطی را غیرمنطقی بداند. در عین حال ایران هم علاقه‌ای به فعال شدن مکانیسم ماشه ندارد و همین موضوع می‌تواند باعث شود در روزهای پایانی زمان باقیمانده، تهران تصمیمی محتاطانه بگیرد. برای فعال شدن مکانیسم ماشه تا ۲۶ مهر فرصت باقی است و ممکن است در آخرین لحظات اتفاقاتی رخ دهد.
نماینده اردستان در مجلس در پاسخ به سوالی درباره ارزیابی خود از مذاکرات اخیر ایران با هیات اروپایی، عنوان کرد: اطلاعات دقیق از جزئیات این نشست هنوز منتشر نشده است، اما به نظر می‌رسد بیشتر بر سر نحوه همکاری و چارچوب رابطه با آژانس و بازگشت نظارت‌های هسته‌ای بحث شده است. ایران از یک سو آمادگی مذاکره را نشان داده و از سوی دیگر تاکید دارد که اگر آمریکا خواهان مذاکره است، باید ابتدا خسارت‌ها را جبران کند و بابت خسارات جنگ به ایران غرامت بپردازد و دوم تضمین دهد که در میانه راه دوباره عهدشکنی نکند و به اسرائیل مجوز حمله به کشورمان را ندهد.
بخشایش اردستانی با تاکید بر این که تفاهم ایران و اروپا به‌تنهایی مشکلی را حل نمی‌کند، اظهار داشت: اروپا بیشتر نقش واسطه و کاتالیزور را دارد تا ایران و آمریکا را پای میز مذاکره بیاورد. درباره پرونده هسته‌ای ایران، اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها تقریباً دیدگاه مشترکی دارند، هرچند در برخی موضوعات اختلاف‌نظر وجود دارد، اما هر دو می‌خواهند که برنامه هسته‌ای کشورمان را کنترل کنند.
وی در پایان در پاسخ به این پرسش که با توجه به مواضع اخیر رهبر انقلاب، آیا امکان ازسرگیری مذاکره مستقیم میان ایران و آمریکا وجود دارد یا خیر، توضیح داد: رهبری براساس تجارب گذشته تأکید دارند که مذاکره با آمریکا مشکلی را حل نمی‌کند، اما هیچ‌گاه راه مذاکره را به طور کامل نبسته‌اند. ایران در مقاطع مختلف با آمریکا مذاکره کرده و بعضی نتایج هم حاصل شده است، اما آنچه مطلوب بوده به دست نیامده است. نگاه کلی این است که آمریکا می‌خواهد ایران را تحت سلطه خود درآورد و ما این را نمی‌پذیریم. با این حال، همان‌طور که بسیاری کشورها با وجود رابطه با آمریکا استقلال خود را حفظ کرده‌اند، ایران هم می‌تواند با همین منطق حرکت کند.
منبع: دیده‌بان ایران
