۴۵ سال پیش مطبوعات در ۲۲ بهمن چه نوشتند؟/ در دست خبرنگاران به جای قلم اسلحه بود/ از گفتوگو با هویدا تا مقاله مسعود بهنود درباره سفر عرفات به تهران
۴۵ سال پیش در چنین برهه‌ای از زمان مصادف با پیروزی انقلاب اسلامی، هر کدام از رسانه‌ها نسبت به این اتفاق، واکنشی نشان دادند و به همین ترتیب در گزارش دیدبان تاریخ، گزیده‌ای از گزارش‌های مهم رسانه‌ها مورد بررسی قرار داده‌ایم.
به گزارش سایت دیده‌بان ایران؛ ۴۵ سال پیش در چنین برهه‌ای از زمان مصادف با پیروزی انقلاب اسلامی، هر کدام از رسانه‌ها نسبت به این اتفاق، واکنشی نشان دادند و به همین ترتیب در این گزارش، گزیده‌ای از این واکنشات مورد بررسی قرار داده شده است.
روزنامه کیهان و انقلاب اسلامی، ۲۲ بهمن ۱۳۵۷
«جنگ تانک‌ها با مردم مسلح در خیابان‌ها» این عنوانی است که روزنامه کیهان برای تیتر یک خود در نظر گرفته است، در ادامه نیز عناوینی چون «بسیاری از نقاط تهران در تصرف مردم مسلح است»، «نبرد تهران صدها کشته و هزاران مجروح داشت»، «امام تهدید کرد که حکم جهاد می‌دهد» و «مجاهدین خلق، چریک‌های فدایی خلق، چریک‌های فدایی منشعب، افراد مسلح حزب توده در نبردهای مسلحانه نقش فعال دارند» نیز به چشم می‌خورد.
در ادامه، چندین عکس به چشم می‌خورد که هر کدام داستان مربوط به خود را دارند، عکس اول روزنامه حاکی از آن است که مردم موفق به سرنگونی ۲ عدد تانک در خیابان‌های تهران شدند و ۲ عکس دیگر نیز نشان از آن دارد که مردم دستیابی به سلاح پیدا کرده‌اند و همچنین نیروی هوایی در حمایت از مردم به صحنه آمده است و در عکس آخر نیز تعدادی از اجساد مقتولین به چشم می‌خورد.
همچنین در راستای این خبر که «امام تهدید کرد که حکم جهاد می‌دهد» کیهان توضیح داد که «امام خمینی دیروز در یک اعلامیه حکومت نظامی را خدعه و خلاف شرح اعلام کردند و تاکید نمودند که مردم به مقررات منع عبور و مرور توجه نکنند. امام خمینی در این اعلامیه به مسئولان کشتارهای اخیر اخطار کردند که اگر جلوی تمهیدات و وحشیگری‌ها گرفته نشود دستور جهاد مقدس خواهند داد.»
در توضیح «مجاهدین خلق، چریک‌های فدایی خلق، چریک‌های فدایی منشعب، افراد مسلح حزب توده در نبردهای مسلحانه نقش فعال دارند» نیز آمده است که «در نبردهای تهران که از پریشب آغاز شده است، چریک‌ها در قلب نبرد شرکت داشتند. آن‌ها به مردم اسلحه می‌دادند، به آن‌ها می‌آموختند چگونه بجنگند و در کنار سربازان نیروی هوایی می‌جنگیدند».
روزنامه اطلاعات؛ ۲۲ بهمن ۱۳۵۷
روزنامه اطلاعات در باب اتفاقاتی که طی روند و شکل‌گیری انقلاب سال ۵۷ رخ داده بود، تتیر یک خود را به عملیات مسلحانه تهران اختصاص داد و نوشت: «تهران صحنه جنگ خونین مسلحانه» که در ادامه همانند باقی روزنامه‌ها از تصمیم آیت‌الله خمینی درباره جهاد خبر داد؛ «دستور جهاد هنوز نداده‌ام ولی تصمیم آخر را می‌گیرم».
باتوجه به بررسی‌های انجام شده، محتویات این روزنامه همانند باقی روزنامه به شرح وقایع مربوطه پرداخته است و از این رو متن خبر با تفاوت جزئی، به یک شکل است.
نشریه سپید و سیاه بعد از پیروزی؛ ۲ اسفند ۱۳۵۷
بنابر گزارش دیده‌بان ایران، نشریه سپید و سیاه ۱۰ روز پس انقلاب؛ جلد خود را به عکس دستی پر از خون که نشان دهنده شرایط آن زمان است، اختصاص داده است و در ادامه نیز در صفحه اول خود با انتشار متنی از علی بهزادی به سیری که برای پیروزی انقلاب رخ داده است با تیتر «بعد از پیروزی» پرداخته است.
در ادامه نیز روند به همین شکل است و گویا اکثر صفحات این نشریه متعلق به سیر انقلاب اسلامی است. البته در صفحه ۱۲ این نشریه به موضوعی دیگری پرداخته شده است؛ گفتوگو با هویدا. سپید و سیاه نوشت: «سوال شد نظر شما درباره دادگاه انقلاب چیست؟ هویدا جواب داد، نمی‌دانم چه دادگاهی است حتما طبق یک اصول صحیح اسلامی خواهد بود».
تهران مصور در سنگر جنگ؛ ۴ اسفند ۱۳۵۷
این نشریه که عکس جلد خود را به تصویری از چهره یاسر عرفات اختصاص داده است، در ابتدا و در بخش کلام نخست عنوان کرده است که «این شماره از تهران مصور، با تاخیری یک هفته‌ای منتشر می‌شود. چراکه همکارانمان در چاپخانه رفته بودند تا در سنگرها باشند، سربازان وفادار انقلاب. با آن‌ها ما نیز رفتیم و دیدنی بود چهره معاون سردبیر، خبرنگاران، عکاسان، همکاران اداری با ژ. س‌ها و مسلسل‌ها. در این روزها اگر شماره‌ای منتشر نکردیم طریقه باز و بسته کردن تفنگ را آموختیم. اینک دو سلاحه شده‌ایم؛ قلم و تفنگ. آن‌ها تاب شنیدن و خواندن نظرات موافق و مخالف را دارند، اینک قلم -که گفته‌اند بشکند اگر ز خدمت محرومان سر پیجد- اگر تاب آن دارید. اگر نه، ما با تفنگ به میدان نمی‌آییم. تفنگ را برای دشمن گذاشتهایم».
بنابر گزارش دیده‌بان ایران, صفحه ۹ این نشریه با نگارش تیتر «عرفات در تهران» به خبر ورود عرفات و دیدارش با آیت‌الله خمینی اختصاص دارد و از این جهت تهران مصور عنوان کرد: «یاسر عرفات، رهبر ملت فلسطین، یا دست‌کم پرآوازه‌ترین آن‌ها، این هفته وارد تهران شد. تاریخ سفر عرفات به تهران، به علل مسائل امنیتی، قبل از ورود او فاش نشد. عرفات محض آمدن به ایران، به بهشت زهرا رفت و شهیدان انقلاب ایران را گرامی داشت».
لازم به ذکر است که توجهات و تشریح خبر ورود عرفات به ایران صرفا به این بخش ختم نمی‌شود و در صفحه ۲۶ یکی از گزارش‌های مسعود بهنود، روزنامه‌نگار و طلبه سابق که اکنون در شکبه بی‌بی‌سی فارسی مشغول به فعالیت است، با عنوان «سیاست خارجی شاه دور ریخته می‌شود» ثبت شده است. در این گزارش که درباره حواشی سفر یاسر عرفات به تهران است، آمده: «سفر غیرمتعارف، در عین حال پر از صمیمیت و کشش یاسر عرفات، رهبر فلسطینیان میانه‌رو به ایران، گرچه به بهانه «مسائل امنیتی» بسیار بد منعکس شد و عطش ملت ایران را به دانستن درباره آن فروننشاند، حضور رهبر ملتی زجر دیده و آواره از ستم و توسعه‌طلبی، برای تبریک به ملتی درد کشیده و تازه از بند رسته بود و نشانه عملی شعار «ایران، مدافع خلق مستضعف جهان».
او در ادامه نوشت: «این دیدار، پیش از آن که چون نخستین دیدار رهبر یک دولت -گرپه در تبعید- از ایران است، دارای اهمیت باشد. از آنرو که پایه‌های سیاست خارجی آینده ایران را می‌سازد، موضوع بررسی است. سیاست خارجی دوران استبداد -که شاه سخت به آن می‌بالید- بزرگ‌ترین نمونه برای شناخت طرز تفکر خودکامه و خودکامگی حاکم در ایران بود.»
تهیه و تنظیم: پریسا مقیلان
