فرحزاد؛ محله‌ای در حصار ضایعات، اتباع و بلاتکلیفی مالکیت/خانه‌هایی بدون سند، شهروندانی بدون امنیت
عضو شورای شهر تهران امروز گزارش محله‌گردی خود از محله فرحزاد را قرائت کرد.
به گزارش سایت دیده بان ایران؛ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران امروز گزارش محله‌گردی خود از محله فرحزاد را قرائت کرده و گفت؛ همان‌طور که اشاره شد، گزارش امروز اینجانب پیرامون منطقه ۲ شهرداری تهران، به‌ویژه ناحیه ۹ این منطقه است. ناحیه‌ای که سه محله‌ی فرحزاد، پرواز و بهروز را تحت پوشش خود دارد.معمولاً زمانی‌که از مناطق برخوردار و مرفه شهر تهران نام برده می‌شود، از مناطق ۱، ۲ و ۳ یاد می‌گردد. اما واقعیت این است که حتی در همین مناطق برخوردار نیز محلاتی وجود دارند که کم‌برخوردار بوده، سرانه‌های مدیریت شهری آن‌ها تأمین نشده و با مشکلات عدیده‌ای مواجه‌اند.
او ادامه داد:،امروز گزارش اینجانب در خصوص محله فرحزاد در منطقه ۲ شهرداری تهران تقدیم حضور می‌گردد؛ محله‌ای که در گذشته به‌عنوان یکی از نواحی زیبا، چشم‌نواز، با چشمه‌های آب فراوان، باغات وسیع و طبیعتی بکر و منحصر به فرد شناخته می‌شد. اما متأسفانه در طول زمان و طی چند دهه اخیر، این محله به جزیره‌ای فراموش‌شده و رها شده تبدیل شده است.از جمعیت حدود ۳۰ هزار نفری ساکن در این محله، قریب به یک‌سوم را اتباع بیگانه تشکیل می‌دهند. محله‌ای که در ابتدای دهه ۱۳۶۰ با تنها ۲۰۰ خانوار، ۳۵ شهید والامقام را در راه دفاع مقدس تقدیم انقلاب و نظام کرده است و دارای مساجد بزرگ و حسینیه‌هایی است که خاستگاه پرورش مردمانی متدین، با اصالت و قانع بوده‌اند.امروز، متأسفانه شاهد خالی شدن این محله از جمعیت بومی و جایگزینی آن با مهاجرین داخلی و خارجی هستیم. به محض ورود به این محله از بزرگراه یادگار امام، نمایی به‌هم‌ریخته از تابلوهای متفاوت با نام اصناف گوناگون و بدون ضابطه و قاعده، به چشم می‌خورد.
امانی با بیان اینکه خیابانی که به واسطه وجود رستوران‌ها و باغ‌رستوران‌ها همواره جاذب مسافران و گردشگران بوده، متأسفانه در حال تبدیل شدن به محل استقرار تعمیرگاه‌ها، بنگاه‌های خرید و فروش خودرو و مشاغل صنعتی است، تاکید کرد؛ به‌گونه‌ای که تردد موتورسیکلت‌ها و پارک بی‌ضابطه خودروها، عبور عابران پیاده را با مشکل جدی مواجه کرده است.
او با بیان اینکه محله فرحزاد به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده است، تاکید کرد؛،بافت فرسوده و نیاز به بازنگری طرح تفصیلی محله و تعریف کاربری‌های مناسب، اولین و مهم‌ترین مسئله‌ای است که این محله آشفته و آسیب‌دیده با آن روبه‌روست. عدم بازنگری و ابلاغ طرح تفصیلی در کنار افزایش سه‌برابری جمعیت محله و استقرار اصناف مختلف بدون مجوز، باعث رونق شدید ساخت‌وسازهای غیرمجاز شده است. حتی در هنگام بازدید میدانی اینجانب در عصر روز شنبه، شاهد ساخت‌وسازهای غیرمجاز در محله بودیم. علیرغم تلاش‌های شهرداری در برخورد با این موارد، به‌دلیل شرایط خاص جغرافیایی محله، به‌ویژه در بخش شمالی آن، معابر تنگ، کم‌عرض و صعب‌العبور، امکان کنترل کامل این ساخت‌وسازهای غیرمجاز وجود ندارد.جالب است بدانید، در سال گذشته تنها سه فقره پروانه نوسازی در محله فرحزاد صادر شده است. این در حالی‌ست که بافت فرسوده، بخش عمده محله را تشکیل می‌دهد و تنها سه پروانه نوسازی برای آن صادر شده است.
این مسئله، تنها به کنترل ساخت‌وساز محدود نمی‌شود، بلکه موضوع رفت‌و‌روب و نظافت محله را نیز شامل می‌شود. علیرغم زحمات فراوانی که شهرداری منطقه و ناحیه متحمل شده‌اند، به‌دلیل شرایط خاصی مانند حضور گسترده اتباع، معابر کم‌عرض و صعب‌العبور در ارتفاعات، فعالیت مشاغلی مانند مراکز خرید ضایعات و نیز فرهنگ خاص حاکم بر روابط اجتماعی در محله، امکان نگهداشت مناسب و تنظیف مؤثر وجود ندارد.
به گفته این عضو شورا؛ در نتیجه، وضعیت رفت‌و‌روب و نگهداری محله بسیار ضعیف بوده و جداول و انهار آن بوی تعفن می‌دهد. علیرغم تکمیل لوله‌گذاری فاضلاب در اغلب بخش‌های محله، همچنان شاهد جاری بودن فاضلاب در برخی معابر، به‌ویژه در مناطق مرتفع هستیم. در معابری نظیر شهید محب‌اصلی و شهید فرحزادی نیز پسماندهای سبزیجات فصلی دپو شده‌اند. در همین راستا، موضوع در قرارگاه اجتماعی شهرداری مطرح شده و قرار شده طرحی ویژه توسط سازمان مدیریت پسماند تدوین و در این محله اجرا شود. این خود نشان می‌دهد که شهرداری تهران نیز به عمق مشکل پی برده است. اما متأسفانه این طرح تاکنون اجرایی نشده و همچنان شاهدساخت‌وسازهای غیرمجاز هستیم که به‌راحتی قابل مشاهده‌اند.
او خطاب به رییس شورا گفت؛ آقای چمران، به همین سادگی این ساخت‌وسازها در محله در حال انجام است. تعداد این موارد زیاد است و اینجانب تنها به چند نمونه اشاره کردم.محله‌ای که جزء محلات بالاشهر و مرفه منطقه ۲ تهران محسوب می‌شود، متأسفانه به محل دپوی پسماند و ساخت‌وسازهای غیرمجاز تبدیل شده است.
از جمله این ساخت‌وسازها، مواردی است که در زمینی روبه‌روی سرای محله صورت گرفته؛ زمینی که به گفته خود آقای صالحی در جلسه‌ای که با ایشان داشتم، از شنیدن آن متعجب شدند. این مسئله در شأن منطقه و شهرداری تهران نیست. محلی که مرکز مسکونی مردم است، نباید به محل فاضلابی تبدیل شود که در تمامی معابر محله جاری است. با وجود زحمات آقای صالحی، یکی از کارهای مهمی که در این دوره انجام شد، تکمیل سیستم فاضلاب این محله بود که جای تقدیر و تشکر دارد. اما متأسفانه این سیستم به شبکه شهری متصل نشده و فاضلاب همچنان در معابر جریان دارد.
امانی با بیان اینکه تعدادی مرکز جمع‌آوری و خرید و فروش لوازم سرقتی و ضایعات در این محله وجود دارد، گفت؛ تعداد این مراکز به ۳۵ مورد می‌رسد، که البته بسیاری از آن‌ها توسط شهرداری پلمب شده‌اند. با این حال، اینجانب شخصاً شاهد فعالیت برخی از این مراکز ضایعات بودم. املاک این محله عمدتاً متعلق به ستاد اجرایی فرمان امام است، به‌عبارت دیگر، مالکیت این اراضی در اختیار مردم نیست و ساکنان فاقد سند مالکیت هستند.
او با اشاره به تصاویر این مراکز در صحن شورا گفت؛ این یکی از مراکز فعال خرید و فروش ضایعات و اموال مسروقه است که اتباع خارجی نیز در آن حضور دارند. تمام افراد فعال در این مراکز اتباع هستند. نکته تأسف‌بار آن‌که برخی از این مراکز علیرغم پلمب شدن، مجدداً توسط افراد باز شده و مورد استفاده قرار گرفته‌اند.اراضی محله، همان‌طور که اشاره شد، در مالکیت ستاد اجرایی قرار دارند. البته در دوره مسئولیت جناب آقای فتاح، از طرف مردم منطقه از ایشان تقدیر می‌شود، چرا که تعامل مناسبی با ساکنان برقرار کرده و اعلام آمادگی کرده‌اند که سند مالکیت به مردم واگذار شود. اما قیمت‌گذاری انجام‌شده برای واگذاری، بین ۱۶ تا ۲۵ میلیون تومان به ازای هر متر مربع تعیین شده که بسته به موقعیت ملک (بالاتر یا پایین‌تر از میدان فرح‌اسدی) متفاوت است.علیرغم این همکاری، تاکنون تنها ۳۵ سند توسط سازمان ثبت اسناد به مردم منطقه اعطا شده است. در این مسیر، مخالفت نهادهایی مانند منابع طبیعی مانع بزرگی بوده است. بسیاری از این اراضی به‌عنوان اراضی ملی معرفی شده‌اند و علیرغم موافقت ستاد اجرایی، هنوز بخش بزرگی از مردم موفق به دریافت سند نشده‌اند.
این عضو شورا با بیان اینکه از نظر فضای سبز، سرانه‌ی محله فرحزاد به‌صورت طبیعی بالاست، گفت؛ اکثر اراضی پیش‌تر باغ بوده‌اند. روددره فرحزاد و باغات آن نیازی به فضای سبز مصنوعی ندارند. اکنون نیز سه بوستان فعال در این محله وجود دارد که مردم از آن‌ها بهره‌برداری می‌کنند، شامل بوستان سمیه و بوستان ولی‌عصر. اما استفاده از این فضاها عمدتاً توسط اتباع انجام می‌پذیرد و مردم بومی کمتر از این امکانات استفاده می‌کنند، که این امر ناشی از شرایط خاص فرهنگی و اجتماعی حاکم بر محله است.
در خصوص روددره فرحزاد نیز اقدامات خوبی توسط شهرداری تهران در سال گذشته انجام شده است. شهرداری با تلاش فراوان، این محدوده را ایمن‌سازی و امن‌سازی کرده، چند هزار تُن زباله و نخاله را از آن منطقه خارج نموده و پیاده‌راه مناسبی نیز احداث کرده است. مبلمان شهری نیز در محل مستقر شده، اما با این حال، متأسفانه در بازدید اینجانب، حضور مردمی در محل احساس نمی‌شد. واقعیت این است که آنجا خالی بود؛ فقط چند مورد سگ‌گردانی مشاهده شد و اثری از استفاده خانوادگی دیده نشد.
او گفت؛ علت این مسئله، همان‌گونه که در جلسه‌ای به اطلاع آقای صالحی نیز رساندم، عدم شکل‌گیری باور عمومی نسبت به این ناحیه به‌عنوان یک «اکوپارک» برای تردد و بهره‌برداری خانوادگی است. در حال حاضر، این مکان مدعی دارد. مدعیانی که عنوان می‌کنند املاک شخصی یا باغات آن‌ها در طرح عمرانی قرار گرفته است. ظاهراً جناب آقای زاکانی، شهردار تهران، در روز افتتاح این پروژه اعلام نمودند که هیئتی با مسئولیت یکی از معاونین شهرداری برای تعیین تکلیف معارضان تشکیل خواهد شد تا ادعاهای آن‌ها (اعم از مالکیت، تملک سابق یا قرارگیری در طرح) مورد بررسی قرار گیرد. اما این هیئت هنوز تشکیل نشده و اکنون این ابهام همچنان پابرجاست.
امانی اضافه کرد؛ در بازدید اخیر، عده‌ای از این افراد حضور یافته و اظهار می‌داشتند که باغات آن‌ها در مسیر روددره قرار گرفته، درب آن‌ها شکسته شده و مسیر عمومی از ملکشان عبور کرده است. این موضوع نیازمند رسیدگی جدی است تا از ظرفیت ارزشمند روددره بهره‌برداری نهایی صورت گیرد.در زمینه ترافیک محله، به‌ویژه در ساعات پایانی شب، حضور گردشگران و مسافران برای استفاده از رستوران‌ها و باغ‌رستوران‌ها باعث بار ترافیکی سنگینی شده است. یکی از معضلات جدی در این زمینه، کمبود فضای پارکینگ است.
در این میان، زمینی به مساحت حدود ۳۰۰ متر مربع که در مالکیت شهرداری قرار دارد، در ابتدای خیابان فرحزاد، کنار پل عابر پیاده یادگار امام، به پارکینگ شخصی تبدیل شده است. حتی فردی با دستگاه کارت‌خوان از مردم دریافت وجه داشته است.
او با اشاره به اینکه میدان شهید فرحزادی که در واقع باید به‌عنوان یک میدان مرکزی ساماندهی و زیباسازی شود، اکنون به پارکینگ عمومی خودروها تبدیل شده است، تاکید کرد؛ در اطراف این میدان، چند ملک معروف وجود دارد که یکی از آن‌ها با عنوان «ملک معروف به پارکینگ» در حال حاضر به محل تخلیه نخاله‌های ساختمانی تبدیل شده، در حالی‌که قرار بوده به پارکینگ تبدیل گردد. شهرداری، به گفته جناب آقای صالحی، در حال رایزنی برای تملک این ملک است تا بخشی از مشکل پارکینگ در محله حل شود.
امانی ادامه داد؛ همچنین ملک موسوم به پارکینگ حسینیه در انتهای خیابان شهید فرحزادی نیز وجود دارد که دیوارکشی شده و وضعیت مالکیت آن مبهم است. این ملک نیز ظرفیت تبدیل شدن به پارکینگ عمومی را داراست.
او در پایان به چند ملک معارض دیگر در محله اشاره کرد که نیازمند بررسی و تعیین تکلیف هستند، گفت؛ ۱۲ پلاک در خیابان امامزاده داوود که ۵۰ درصد آن‌ها در طرح شهرداری قرار گرفته‌اند. ملکی در کنار حمام تاریخی فرحزاد، یک زمین در انتهای معبر، که نیاز به پیگیری قانونی و تعیین‌تکلیف دارد. ملکی در خیابان امامزاده داوود، پیش از پل خوش‌مرام، نیازمند تملک املاک توسط شهرداری است.
او با اشاره به وضعیت وخیم آسفالت معابر گفت؛ در خصوص وضعیت معابر، باید عرض کنم که وضعیت آسفالت خیابان‌ها به‌شدت نامناسب است. وجود دست‌اندازهای متعدد و ناهمواری‌های شدید، به‌ویژه در برخی معابر که پیش‌تر توسط پیمانکار شرکت آب منطقه‌ای تهران برای عملیات حفاری استفاده شده‌اند، موجب نارضایتی شدید شهروندان شده است.علیرغم اتمام عملیات حفاری، سطح معابر ترمیم و آسفالت مجدد نشده و در مواردی، برخی از اهالی به‌صورت شخصی اقدام به پر کردن گودال‌های مقابل منازل خود کرده‌اند. این اقدامات غیراصولی، خود به مشکلاتی در تردد و همچنین اعتراض سایر ساکنین منجر شده و اینجانب نیز در زمان بازدید، شخصاً با برخی از این موارد مواجه شدم.به‌دلیل پایین بودن نرخ اجاره مسکن نسبت به سایر محلات شهر، تعداد زیادی خانه‌های مجردی در این محله وجود دارد. بسیاری از این منازل محل سکونت گروهی اتباع خارجی، به‌ویژه پیک‌های موتوری هستند. عدم حضور مؤثر واحدهای انتظامی در این محله و سوق یافتن برخی از معتادین و کارتن‌خواب‌ها از دره فرحزاد به داخل محله، سبب افزایش سرقت‌های خرد از اموال مردم و زیرساخت‌های عمومی شده است.
امانی گفت؛ در همین منطقه، دکل برق فشار قوی که به‌صورت عرضی از غرب به شرق در ارتفاعات محله واقع شده، ظاهراً در حال حاضر مورد استفاده شرکت برق تهران نیست؛ با این حال، وجود آن بر آراستگی بصری محله اثر منفی گذاشته و همچنین، اجرای طرح تفصیلی جدید محله را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. لذا تعیین‌تکلیف وضعیت این دکل‌ها باید پیش از هرگونه بازنگری در طرح تفصیلی، در دستور کار قرار گیرد.
این عضو شورا ادامه داد؛ از دیگر موضوعات کلیدی، تکمیل و راه‌اندازی پل خوش‌مرام است. این پل که با عبور از رودخانه فرحزاد، خیابان امامزاده داوود را به سایر نقاط متصل می‌کند، مدت‌هاست به دلیل عملیات نوسازی مسدود شده و تردد را مختل کرده است. طبق اظهار معتمدین محلی، سازه قدیمی پل مستحکم‌تر از سازه جایگزین بوده و ابراز نگرانی شده که سازه جدید ممکن است از مقاومت لازم برخوردار نباشد. لذا، لازم است شهرداری با دقت بیشتری نسبت به نوع سازه، زمان‌بندی اجرا، و نحوه بازگشایی معبر اقدامات لازم را انجام دهد. همچنین، حمام تاریخی فرحزاد با قدمتی بیش از ۳۰۰ سال، که نماد میراث فرهنگی و تاریخی محله و نشان‌دهنده سابقه چند قرن سکونت در منطقه ییلاقی فرحزاد است، نیازمند توجه جدی است. این بنای تاریخی در دستور کار نوسازی قرار داشته و حتی در بودجه سال ۱۴۰۰ شهرداری برای آن اعتبار پیش‌بینی شده بود، اما متأسفانه این اعتبار توسط سازمان نوسازی در محل دیگری هزینه شده و پروژه در فرحزاد معطل مانده است.
او در نهایت فهرستی از خواست‌ها و مطالبات بحق ساکنین
محله فرحزاد را قرائت کرده و گفت؛ تعیین‌تکلیف اسناد مالکیت ساکنین محله، که باید در سه بخش مجزا پیگیری شود:ستاد اجرایی فرمان حضرت امام که با وجود همکاری، تاکنون فقط ۳۵ سند صادر شده و روند با کندی پیش می‌رود.اداره منابع طبیعی که در برخی موارد با استعلام ثبت موافقت نکرده و برخی اراضی را ملی اعلام کرده است؛و در نهایت، سازمان ثبت اسناد که باید در هماهنگی کامل با دو نهاد فوق، روند صدور اسناد را تسهیل کند.
بخشی از اراضی نیز توسط شهرداری تهران از ستاد اجرایی خریداری شده و به مردم واگذار گردیده است؛ ساکنین در این اراضی اقدام به ساخت‌وساز نموده و اکنون ساکن هستند. طبق فرمایش آقای صالحی، درخواست کتبی مردم در این خصوص ارائه شده و موضوع باید به صحن شورای اسلامی شهر تهران ارجاع شود.
تسریع در بازنگری طرح تفصیلی محله فرحزاد: این موضوع هم‌اکنون در دستور کار اداره کل شهرسازی شهرداری تهران قرار دارد و لازم است با شتاب بیشتری پیگیری شود.
تعیین تکلیف و ساماندهی مشاغل غیرمجاز از جمله تعمیرگاه‌ها، بنگاه‌های خرید و فروش خودرو و سایر مشاغل صنعتی فاقد مجوز، به‌ویژه با اجرای کامل آرای بند ۲۰ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها که تعداد قابل توجهی از این واحدها در محله فعال هستند.
برخورد جدی‌تر با ساخت‌وسازهای غیرمجاز که در سطح محله مشهود است و موجب افزایش خطرپذیری و بی‌نظمی در بافت شهری شده است.
تهیه طرح ویژه برای نگهداشت محله و جمع‌آوری اصولی پسماند، که دارای مصوبه قرارگاه اجتماعی نیز می‌باشد.
تکمیل نهایی شبکه فاضلاب شهری و ترمیم سریع، اصولی و مهندسی‌شده حفاری‌های انجام‌شده توسط پیمانکاران شرکت فاضلاب که در بسیاری از نقاط به‌صورت ناقص رها شده و موجب نارضایتی ساکنان گردیده است.
تملک املاک معارض در محور خیابان امامزاده داوود و زمین موسوم به "عینکچی"، و همچنین تأمین پارکینگ عمومی، که نیازمند هماهنگی بین سازمان املاک و سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران است. ضروری است سهم منطقه ۲ و محله فرحزاد در برنامه‌های بودجه‌ای سال ۱۴۰۴ به‌روشنی مشخص گردد.
ساماندهی و زیباسازی میدان شهید فرحزادی به‌عنوان میدان مرکزی محله، که هم‌اکنون به محل پارک خودرو و فعالیت‌های نامرتبط تبدیل شده است.
جمع‌آوری مراکز خرید و فروش ضایعات و اموال مسروقه که غالباً فاقد مجوز و تحت مالکیت غیرایرانیان هستند و به امنیت محله لطمه زده‌اند.
استقرار مجدد یک واحد انتظامی در محله فرحزاد جهت ارتقای امنیت اجتماعی و جلوگیری از گسترش بزهکاری.
جمع‌آوری اتباع غیرمجاز که بخش زیادی از سکونت‌های غیررسمی و خانه‌های مجردی را به خود اختصاص داده و بعضاً در فعالیت‌های غیرقانونی مشارکت دارند.
تسریع در تکمیل و بهره‌برداری از پل خوش‌مرام که عبور از رودخانه فرحزاد و اتصال خیابان امامزاده داوود به بخش‌های دیگر را میسر می‌سازد. در حال حاضر این پل به دلیل نوسازی مسدود بوده و ساکنان نسبت به استحکام سازه‌ی جایگزین نگرانی دارند.
تشکیل هیئت کارشناسی جهت تعیین تکلیف املاک و باغات واقع در حاشیه دره فرحزاد، بر اساس وعده‌ای که شهردار محترم تهران در آیین افتتاح مسیر پیاده‌راه دره فرحزاد به مردم داده‌اند. این هیئت تاکنون تشکیل نشده و بلاتکلیفی مالکان موجب نارضایتی و بروز دعاوی متعدد شده است.
پیش‌بینی زمین مناسب جهت ساخت مسکن معوض برای ساکنانی که در حریم روددره فرحزاد سکونت دارند و امکان تثبیت وضعیت فعلی‌شان وجود ندارد. همانند مدل اجرایی محله اسلام‌آباد، لازم است بخشی از این ساکنان به اراضی امن و دارای سند منتقل شوند. زمین مناسب برای این اقدام در محله وجود دارد و فقط نیازمند برنامه‌ریزی و اراده اجرایی شهرداری است.
به گفته او؛ فرحزاد محله‌ای تاریخی و با ظرفیت‌های ویژه است که اگر همت شود، می‌تواند به یکی از نمونه‌های موفق نوسازی، توسعه پایدار و بازآفرینی شهری تبدیل گردد.
