شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار: سیاست وزارت بهداشت استثمار جامعه پرستاری است/ تدریس پرستاری در علمی_کاربردی تحقیر پرستاران است/ هزینه‌های میلیاردی مراسم روز پرستار را به خود پرستاران بدهید/۶۰ هزار پرستارخانه‌نشین داریم/ سالانه ۱۸۰۰ پرستار ترک شغل می کنند
محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار ایران، پرستاران را قربانی سیاست‌های اشتباه وزارت بهداشت دانست و به دیده‌بان ایران گفت: امسال برای تحقیر پرستاری، مجوزهایی به برخی مؤسسات علمی - کاربردی داده‌اند تا اقدام به تربیت پرستار کنند. تصور وزارت بهداشت این است که با افزایش تعداد فارغ‌التحصیلان رشته پرستاری، مشکل حل می‌شود، در حالی که یقیناً هدف اصلی ارائه مجوز به مؤسسات علمی – کابردی برای آموزش پرستاران، چیزی جز تحقیر جامعه پرستاری نیست./ به نظر می‌رسد که به‌منظور تحقیر بیشتر پرستاری، بخشی از کار تربیت پرستار به مؤسسات علمی - کاربردی سپرده شده است تا اگر ۱۵ یا ۲۰ هزار پرستار فارغ‌التحصیل می‌شوند و ۱۵ هزار نفر از آنان جذب نمی‌شوند، دست‌کم چهار تا پنج هزار نفر از مسیر آکادمیک خارج شده و به مراکز خصوصی سپرده شوند؛ نیروهایی که این نیروها ناچارند تن به هر کاری بدهند. این سیاست وزارت بهداشت، چیزی جز استثمار جامعه پرستاری نیست./ با این اوصاف مشخص نیست وزارت بهداشت به چه دلیلی قصد برگزاری جشن روز پرستار را دارد، در حالی که پرستاری کشور در وضعیت بحرانی قرار دارد. جامعه پرستاری بحران‌زده است و مردم در بیمارستان‌ها به طور مستقیم از کمبود کادر پرستاری آسیب می‌بینند.
دیده‌بان ایران؛ بحران پرستاری زخمی است که هر سال عمیق‌تر می‌شود. پرستاری در ایران سال‌هاست با چالش‌ها و بحران‌های ساختاری دست‌وپنجه نرم می‌کند. بحرانی که نه‌تنها کیفیت خدمات درمانی را تحت تاثیر قرار داده، بلکه زندگی میلیون‌ها پرستار و در نهایت سلامت عمومی جامعه را نیز به خطر انداخته است. اگرچه هر سال در روز پرستار، مسئولان با پیام‌ها، مراسم و انتخاب «پرستار نمونه» تلاش می‌کنند از این قشر زحمتکش تقدیر کنند، اما واقعیت میدانی نشان می‌دهد که وضعیت پرستاران در کشورمان با شکاف عمیق میان «شعار» و «عمل» روبه‌رو است.
بر اساس آمارهای رسمی، نسبت پرستار به تخت بیمارستانی در ایران حدود ۱.۵ تا ۱.۸ نفر است؛ در حالی که استاندارد جهانی ۳ تا ۴ پرستار برای هر تخت است. همین فاصله فاحش باعث شده است بسیاری از پرستاران مجبور به کار بیش از حد، اضافه‌کاری‌های اجباری و شیفت‌های طاقت‌فرسا شوند. چنین فشار کاری سنگینی نه‌تنها موجب خستگی و فرسودگی شغلی پرستاران می‌شود، بلکه جان بیماران را نیز در معرض خطر قرار می‌دهد. علاوه بر کمبود نیرو و کار سنگین، مساله دستمزد و معیشت یکی دیگر از زخم‌های عمیق بر تن جامعه پرستاری در ایران است. پرستاران سال‌هاست که از تبعیض مزمن در پرداخت حقوق رنج می‌برند. مقایسه دستمزد پرستاران با سایر کارکنان نظام سلامت نشان می‌دهد که با وجود نقش حیاتی آنان در خط مقدم درمان، حقوق و مزایای پرستاران تناسبی با سختی کارشان ندارد. همچنین در بسیاری از موارد، پرداختی‌های معوقه نیز ماه‌ها به تعویق می‌افتد و همین امر باعث نارضایتی گسترده در میان جامعه پرستاری شده است.
فرصت‌سوزی در حوزه پرستاری
بحران پرستاری البته فقط محدود به کمبود نیرو و تبعیض در پرداخت‌ها نیست. شرایط کنونی به مهاجرت گسترده پرستاران نیز دامن زده که زنگ خطری جدی برای آینده نظام سلامت ایران است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر شمار قابل توجهی از پرستاران ایرانی به دلیل فشار کاری، حقوق پایین و نبود امنیت شغلی، ترجیح داده‌اند به کشورهای حاشیه خلیج فارس، اروپا یا کانادا مهاجرت کنند. کشورهایی که حقوق آنان چندین برابر ایران است و شرایط کاری استانداردتری وجود دارد. این مهاجرت نیروی متخصص، عملاً کمبود پرستار در کشورمان را بیش از پیش افزایش داده و مسئولیت سنگین‌تری را بر دوش پرستاران باقیمانده در کادر درمان ایران قرار داده است.
در این شرایط، سیاست‌های وزارت بهداشت در جذب نیروی پرستاری به همراهی با پرستاران نینجامیده و همواره با انتقادات بسیار همراه بوده است. در شرایطی که کشور با بحران کمبود پرستار مواجه است، هزاران فارغ‌التحصیل پرستاری به دلیل نبود ردیف استخدامی یا شرایط نامناسب قراردادها، بیکار یا سرگردان باقی مانده‌اند. این تناقض آشکار میان نیاز فوری به نیرو و عدم جذب به‌موقع آنان، نشان‌دهنده ضعف مدیریتی و نگاه کوتاه‌مدت به مساله پرستاری است. در سال‌های نه‌چندان دور، پرستاران با جانفشانی شبانه‌روزی در خط مقدم مبارزه با ویروس کرونا قرار گرفتند، اما پس از فروکش کردن بحران، وعده‌های حمایتی از آنان یا محقق نشد و در حد مصوبات روی کاغذ باقی ماند. همین تجربه تلخ باعث شد اعتماد بخش بزرگی از پرستاران به سیاست‌گذاران و مجریان سیاست‌ها در نظام سلامت خدشه‌دار شود.
حفظ سلامت عمومی بدون برخورداری از پرستاران توانمند و باانگیزه امکان‌پذیر نیست. فرسودگی، نارضایتی و مهاجرت پرستاران در نهایت به معنای کاهش کیفیت خدمات درمانی و افزایش هزینه‌های اجتماعی است. کارشناسان معتقدند که برای عبور از این بحران، باید اصلاحات جدی و ساختاری در نظام سلامت صورت گیرد؛ از جمله افزایش ردیف‌های استخدامی پرستاران، بهبود نظام پرداخت، ایجاد امنیت شغلی، ارتقای جایگاه حرفه‌ای و فراهم کردن مشوق‌های واقعی برای ماندن در کشور. پرستاران، ستون‌های اصلی نظام درمانی هستند و بی‌تفاوتی به خواسته‌های آنان، بی‌توجهی به سلامت جامعه محسوب مب‌شود. اگر امروز بحران پرستاری به طور جدی مدیریت نشود، فردا ممکن است با بحرانی بزرگ‌تر در حوزه بهداشت و درمان روبه‌رو شویم؛ بحرانی که تنها با برگزاری مراسم روز پرستار و انتخاب پرستار نمونه قابل حل نخواهد بود.
تحقیر پرستاری در دستور کار وزارت بهداشت
محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار ایران با بیان این که پنجم مهرماه روز پرستار است، به دیده بان ایران گفت: «وزارت بهداشت به همین مناسبت در تدارک برگزاری مراسمی است که انتخاب پرستار نمونه را در نظر گرفته و بودجه زیادی را به این مراسم تخصیص است. واقعاً مشخص نیست وزارت بهداشت به چه دلیل قصد دارد چنین جشنی برگزار کند، در حالی که پرستاری کشور در وضعیت بحرانی قرار دارد. جامعه پرستاری بحران‌زده است و مردم در بیمارستان‌ها به طور مستقیم از کمبود کادر پرستاری آسیب می‌بینند. این موضوع را شخصاً در بیمارستان‌ها مشاهده می‌کنم که چگونه بیماران به دلیل نبود پرستار دچار زیان می‌شوند.»
تدریس پرستاری در علمی - کاربردی تحقیر پرستاران است
او با بیان این که با وجود چنین شرایطی، هر چند وقت یک‌بار شوک جدیدی به پرستاری وارد می‌شود، افزود: «در حالی که با کمبود پرستار مواجه هستیم، بیش از ۶۰ هزار پرستار بیکار در کشور وجود دارد. این در حالی است که ظرفیت دانشکده‌های پرستاری هر سال ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش می‌یابد. امسال هم برای تحقیر پرستاری، مجوزهایی به برخی مؤسسات علمی - کاربردی داده‌اند تا اقدام به تربیت پرستار کنند. تصور وزارت بهداشت این است که با افزایش تعداد فارغ‌التحصیلان رشته پرستاری، مشکل حل می‌شود، در حالی که یقیناً هدف اصلی ارائه مجوز به مؤسسات علمی – کابردی برای آموزش پرستاران، چیزی جز تحقیر جامعه پرستاری نیست.»
شریفی مقدم ادامه داد: «طبق آمار رسمی وزارت بهداشت، سالانه ۱۵ تا ۲۰ هزار نفر در گروه پرستاری تربیت می‌شوند. برای مثال، در شش سال اخیر حدود ۹۰ هزار پرستار فارغ‌التحصیل شده‌اند، اما نهایتاً تنها ۱۰ هزار نفر جذب شده‌اند. زمانی که افزایش ۲۰ درصدی ظرفیت در گروه پزشکی مطرح شد، علی‌رغم این که این افزایش ظرفیت مصوبه مجلس بود، همه مخالفت کردند. اما در رشته پرستاری، بدون مجوزی و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، ظرفیت‌ها افزایش یافت. از سال ۱۳۹۴ که ظرفیت پذیرش پرستار ۳۰۰۰ نفر بود، امروز به ۱۵ هزار نفر رسیده است؛ یعنی رشد پنج برابری ظرفیت را طی یک دهه گذشته شاهد بوده‌ایم.»
دبیرکل خانه پرستار ایران در پایان گفت: «اکنون نیز به‌منظور تحقیر بیشتر پرستاری، بخشی از کار تربیت پرستار به مؤسسات علمی - کاربردی سپرده شده است تا اگر ۱۵ یا ۲۰ هزار پرستار فارغ‌التحصیل می‌شوند و ۱۵ هزار نفر از آنان جذب نمی‌شوند، دست‌کم چهار تا پنج هزار نفر از مسیر آکادمیک خارج شده و به مراکز خصوصی سپرده شوند؛ نیروهایی که این نیروها ناچارند تن به هر کاری بدهند. این سیاست وزارت بهداشت، چیزی جز استثمار جامعه پرستاری نیست. با این اوصاف مشخص نیست وزارت بهداشت به چه دلیلی قصد برگزاری جشن روز پرستار را دارد. بدنه پرستاری کشور هیچ انگیزه‌ای برای شرکت در چنین مراسم‌هایی با جنبه صرفا نمایشی و تبلیغاتی ندارند. به‌طور قطع بهتر است هزینه‌های میلیاردی که برای برگزاری این جشن‌ها پیش‌بینی می‌شود، صرف خود پرستاری و بهبود وضعیت معیشت، امنیت شغلی و جذب پرستاران شود.»
۶۰ هزار پرستار خانه‌نشین داریم
شریفی‌مقدم معتقد است: «مشکلات پرستاری در کشور ما الان بسیار حاد است؛ پرستاری در بحران است و پرستاران ما اگر هم مهاجرت نکنند دیگر سر کار نمی‌آیند و خطاب ما به وزارت بهداشت این است که به جای فرافکنی، تمرکز خود را بر حل مشکلات پرستاران بگذارند. الان ۶۰ هزار پرستار در خانه نشسته داریم؛ ترک شغل و تغییر شغل پرستارها را هم داریم و»
دبیرکل خانه پرستار با اشاره به مهاجرت پرستاران به دیده بان ایران گفت: «پرستارهای ایرانی برای مهاجرت فقط به دانمارک نمی‌روند و مهاجرت آن‌ها شامل همه جا می‌شود. من با یکی از پرستاران ایرانی که به همراه همسر خود به دانمارک رفته بود و الان به ایران آمده است گفتگو کردم؛ می‌گوید بله دانمارک یک مقداری شرایط سختی برای جذب پرستار دارد و جذب پرستار ممکن است یک سال طول بکشد اما اینطور نیست که پرستاران مهاجر در این مدت وضع بدی داشته باشند.»
سالانه ۱۸۰۰ پرستار ترک شغل می‌کنند
او ادامه می‌دهد: «پرستاری کشور هم‌اکنون به شدت در بحران و دچار کمبود نیرو است و یکی از راه‌هایی که وزارت بهداشت ما پیش پای پرستاران گذاشته مهاجرت است و دیگر راه ترک شغل پرستاران است؛ خود مسئولان وزارت بهداشت می‌گویند سالانه ۱۸۰۰ پرستار ترک شغل می‌کنند. بخشی از پرستاران هم به سراغ مشاغلی که حتی درآمد کمتری می‌روند که البته راحت‌تر از پرستاری است. بخش عمده‌ای از جامعه پرستاری نیز پرستاران فارغ‌التحصیلی هستند که در خانه نشسته‌اند و همانطور که گفتم آمارشان به ۶۰ هزار نفر می‌رسد.»
منبع: دیده‌بان ایران
